■ Politika’dan Yorum
Depremin üçüncü günü ve hala hiç bir yetkilinin uğramadığı, yardım edilmeyen ilçeler, mahalleler var. Ölen yurttaşlarımızın sayısı hızla arttı, artmaya devam ediyor. Enkaz altında kalmanın yanı sıra bir de soğuktan ölümler yaşanıyor.
Bir kez daha, devletten önce yurttaşlar yurttaşların yardımına koştu. Sağ kalan, enkaz altında kalmayan yurttaşlar, örgütlerini harekete geçirerek halkın sorunlarını çözmek için harekete geçti. Bazılarının kendi ailesinden, akrabalarından da enkaz altında kalanlar olduğu halde, kurtarma, yardım dağıtımını organize etmek için canla başla çalışmaya girişti. Bütün illerde dayanışma ağları kuruldu. İmkanı olan yurttaşlar deprem bölgelerine giderek arama-kurtarma, yardımların dağıtılması faaliyetlerine katılıyor.
Her yerde aynı feryad yükseliyor. Devlet nerede?
İktidar depremin ikinci günü bölgeyi afet bölgesi ilan edip, üstüne de 10 ilde 3 aylık OHAL ilan etti. Bu kararın bile ancak ikinci gün alınmış olması, iktidarın deprem gibi ani felaket durumunda ne yapacağı konusunda hiçbir hazırlığının olmadığını gösteriyor.
Halbuki bu depremin yaşanacağı neredeyse deprem merkezi ve depremin şiddetine kadar bilim insanları tarafından öngörülmüştü. Fakat zaten depremin saati bilinmesine gerek yok. Deprem kuşağında bir ülkeyiz, büyük küçük depremler her gün yaşanıyor. Dolayısıyla zaten bütün yönleriyle devletin, kurumların, yerel yönetimlerin ve yurttaşların depreme hem teknik hem altyapı hem psikolojik olarak hazır olması gerekirdi.
Daha ilk saatten itibaren deprem bölgesine binlerce enkaz kaldırmak için iş makineleri sevk edilebilirdi, bölgeye en yakın yerlerden gıda, çadır, su, sağlık malzemeleri gibi temel ihtiyaçlar temin edilebilirdi. Yeterince araç, malzeme ve insan olmadığı için değil, bunları hızlı bir organize edecek bir yapılanma, bir devlet olmadığı için deprem bu kadar felakete neden oluyor.
Çürüme bütün bunları imkansız hale getiriyor. AKP’li Cumhurbaşkanı’nın “bir merminin fiyatını biliyor musunuz siz” diye toplumu tehdit etmesinin bir anlamı da burada ortaya çıkıyor. Halkının en temel barınma, güvenlik, insanca yaşama koşullarını yerine getirmek gibi görevlerini tamamen bir kenara bırakmış, sadece kendisinin –hatta Saray saltanatının kendi ailesinin- ve bir avuç sermaye grubunun çıkarlarını korumayı, onlara daha büyük karlar sağlamayı ilke edinmiş bir Devlet gerçekliğidir bu. Eskideki “vergileriniz size yol, su, elektrik olarak geri dönecektir” reklamının yerini “vergileriniz yandaş şirketlere aktarılacaktır” gerçeği almış durumda.
İki yıl önce Akdeniz’de yaşanan yangın karşısında da, uçak söndürme uçağının olmadığını söyleyerek günlerce süren yangını izlemişler sonra da yangın bölgesine yardım ve dayanışma çalışmalarını engellemişlerdi. Şimdi de üç gündür yurttaşın çığlıkları karşısında sınırlı sayıda AFAD çalışanı dışında hiçbir şey yapamayan iktidar OHAL ilan etti.
OHAL ilanının çok ideolojik ve politik bir yaklaşım olduğunu görmek gerekiyor. Felaket anlarında halkın doğal refleksle harekete geçerek, yardım toplama, felaket bölgelerine gidip kurtarma, yardım faaliyetlerine katılma gibi çabaları, aslında bir toplum olduğumuzu gösterir. Bu “artık toplum yoktur” diyen neoliberalizmi tuzla buz eden bir girişimdir. Neoliberalizm tek tek her bireyi kendinden sorumlu bir şirket gibi görür ve bunlar arasında her alanda rekabeti teşvik ve tahrik eder. Bunu toplumsal sorunları bireysel sorunlar olarak gösteren bir ideolojik pompalama, iş yerlerinde toplu sözleşme yerine bireysel sözleşmeyi getirme, bireysel kredi uygulamaları gibi çok sayıda mekanizma, yasal düzenleme, yönetmelik ile yapar.
Bu yüzden her türlü örgütlenmeye, dayanışmaya düşmandır. Konserlerin, mitinglerin yasaklanmasının nedeni de budur. Felaket anındaki halktan halka yardımın engellenmesinde de amaç budur. Çünkü halk varsa devlet yoktur ya da tersi, devlet varsa halk yoktur.
Gezi isyanının en önemli sonuçlarından biri de buydu. Olabildiğince bireyselleşmiş, yalnızlaşmış, metroya, metrobüse binerken bile birbirini ezen, sokakta rastladığı her hangi bir şiddet olayına, haksızlığa gözünü çevirmeden yoluna devam eden, bireysel yaşam tarzına yapılan müdahaleler karşsında bile bu bireysellik ve yalnızlık içinde sesini çıkarmayan yurttaşlar bir araya gelerek halk oldular. Ve iktidara ömür billah unutamayacakları bir korku yaşattılar.
Deprem karşısında OHAL ilan edilmesinin amacı da budur. Dayanışmayı ve halk olmayı engellemek. Yaşanan felaketin boyutunu gözden saklamak için basın özgürlüğünü ortadan kaldırmak. Halkın kendi yardım, dayanışma ağlarını kurarak öz örgütlenmelerini gerçekleştirmelerini engellemek. TMMOB, TTB gibi demokratik kurumların, bölgede örgütlü olan HDP başta olmak üzere demokratik, sol-sosyalist parti ve örgütlerin çalışmalarının engellenmek. Deprem bölgesindeki yurttaşı çaresizlik içinde bırakarak kendisine boyun eğdirmek. Deprem bölgesi dışıdaki yurttaşları da kendinden izin almadan, kendisine tabi olmadan hiç bir şey yapmasını engelleyerek, hiçleştirmek. Tek tek bütün yurttaşları bir kez daha bu felaket sayesinde bireyselleştirmek, bireycileştirmek ve kendisine tabi kılmak.
İşte OHAL ilanının anlamı bu.
Politik açıdan ise çürüme içindeki İktidar için, özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir büyükşehir belediyleri sayesinde avantajlı olan muhalefetin deprem bölgesindeki yardımlarla öne çıkmasının engellenmesi, seçimler açısından, göçük altındaki yurttaşların canını kaybetmesinden daha önemlidir. OHAL’in 3 ay sürecek olması, bu 10 ilde muhalefetin seçim çalışması yapmasının da engellenmesi anlamına geleceğini tahmin etmek zor değil.
Sonuç olarak yaşanan felaketin büyüklüğünden bağımsız olarak iktidarın bu konuda da hukuk, polis gücüyle hareket etmesi aslında zayıflığının, güçsüzlüğünün, örgütsüzlüğünün bir göstergesidir. “Tek Adam Sistemi” bütün yetkiyi Saray’da toplayarak her konuda Saray’dan talimat bekleyen, talimat gelmedikçe en ufak bir hareket kabiliyeti gösteremeyen bir mekanizmanın ne kadar işlevsiz olduğunu görmüş olduk.
Yerel yönetimlerin güçlü olmadığı, halkın her türlü örgütlenmesinin engellendiği demokrasinin buzdolabına kaldırıldığı, kayyumlarla, yargı ve polis erkiyle yönetmenin sadece siyasi felaketlere değil, deprem gibi doğal olayların da büyük felakete dönüştürdüğünü de görmek, göstermek gerekir. Bu, muhalefetin, bu iktidarı felaketin enkazı altında bırakabilecek olanağa sahip olduğunu gösterir.
Deprem bölgesinde OHAL’e rağmen enkaz altındaki yurttaşları dayanışma ile kurtarırken iktidarı da enkazın altında gömmek için seferberliği sürdürelim.
