Ordu ve Giresun başta olmak üzere Karadeniz bölgesinde fındık hasadının başlamasına kısa bir süre kaldı. Bölge halkının önemli geçim kaynaklarından olan fındık, son yıllarda girdi maliyetlerinin artmasıyla üreticinin yüzünü güldürmüyor. Gübre, ilaçlama ve işçi maliyetlerini karşılayamadıklarını söyleyen üreticiler, ürünün taban fiyatının da düşük olmasından şikayet etti.
Taban fiyat henüz belirlenmezken, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) fındık kotası koyması nedeniyle üretici, fındığını önemli oranda özel işletmelere satmak zorunda kalıyor. Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği’nin (FİSKOBİRLİK) işlevini yerine getirmediğini belirten yetiştiriciler, yeni ve bağımsız bir birlik oluşturmasını istedi. Giresunlu fındık üreticileri, yaşadıkları sorunları ve taleplerini anlattı.
ÜRETİCİ MEMNUN DEĞİL
Üreticilerden Halil Şahin, fındığın emek isteyen bir iş olduğunu, aylarca bahçelerde çalışan emekçilerin, emeklerinin karşılığını alamadıklarını belirtti. Üretici için en büyük sorunun girdi maliyetlerinin yüksekliği olduğunu kaydeden Şahin, “Hemen hemen bütün girdilerimiz yüzde 100 oranında zamlandı. Buna göre geçen sene fındığı 22 liraya sattıysak, bu sene fındığın 45-50 lira olması lazım. Böyle bir durum da yok. Fındıkta dışarıdan görüldüğü gibi büyük bir kar oranı yok. Üretici memnun değil” dedi.
Fındık taban fiyatının en az 30 TL olması gerektiğini dile getiren Şahin, fındıktan üreticinin değil, aradaki komisyoncunun kazandığını söyledi. Şahin, FİSKOBİRLİK’in işlevini yerine getirdiği dönemde, tüccarların alım için daha yüksek fiyat verdiğini ancak birliğin işlevini kaybetmesiyle düşük fiyatlar verilmeye başlandığını belirterek, üreticinin aracılara mahkum kaldığını ifade etti.
GİDER ÇOK GELİR AZ
Kendisine ait olmayan bahçeden topladığı ürünün yarısını alabildiğini aktaran Temel Elmalı, ancak tüm maliyetlerin kendisine ait olduğunu söyledi. Geçtiğimiz yıl 6 bin TL ödediği gübreye, bu yıl 9 bin TL ödediğine dikkat çeken Elmalı, “Gübrenin yanı sıra ilaçlama da yapıyoruz. Senede 3 kere ilaç yapmazsak küf hastalığı oluyor. Geçen sene 700 liraya aldığımız ilaç bu sene bin 300 lira. 22 liraya fındık satıp geçinmemiz imkansız. Bahçenin altını biçmek için bile 63 litre benzin gitti. Fındığa borçlu giriyoruz. Tüccardan para alırız, bakkaldan veresiye alırız. Sonra fındığı toplayıp borçları verince geriye bir şey kalmıyor. Bir de o sene fındık olmadığını düşünürsek, hep zarardayız” şeklinde anlattı.
‘EN AZ 30 LİRA OLMALI’
Üreticilerden Emine Küp de bahçelerinin kuruduğunu, önceki yıla göre topladıkları fındık sayısında yarı yarıya düşüş olduğunu belirterek, “Doğdum doğalı fındık topluyorum. Eskiden çalıştığım emeği alabiliyordum ama şimdi alamıyorum. Sene boyunca verdiğimiz emeğe değmiyor. Fındığa kalsak, aç kalırız. Emekli aylığımız var, onunla geçiniyoruz. 600 lira bahçe altı biçmeye verdik. 200 lira toplayan işçiye veriyoruz. Bunlarla nasıl geçimi karşılayacağız. Fındığın en az 30 lira olması gerekiyor” talebinde bulundu.
MALİYET FAZLA
Maliyetler karşısında fındık fiyatının çok düşük olduğuna dikkat çeken Mustafa Demir, “İlaçlamasını, güz budamasını, toprağı harmanlamasının hepsini yapmaya kalksak, borçlu çıkarız. Bazı şeylerden kısıyoruz, böylelikle geçiniyoruz. Bunları yapmamak, ürünün verimini de etkiliyor. Ziraat danışmanlarının önerdiği gibi tarım yapsak, ürün farklı oluyor. Ama maliyet çok fazla. Bahçe altı temizleme 600 lira. Fındık geçindirmiyor. Fındığa baksak işimiz yaş. Emekliyim, kira gelirim var. Bunlarla idare ediyorum” ifadelerini kullandı.
TEKELCİ SERMAYEYE KALDI
2015 yılında fındık fiyatının 8 Dolar’ı bulduğunu hatırlatan Demir, şunları söyledi: “2015’den bu yana enflasyon arttı. Ama fındık 3 dolara düştü. O dönem fındığın ülke ekonomisine girdisi vardı da şimdi mi yok. Neden fiyat geri gitti. Şimdi 8 dolar 60 lirayı geçiyor. Bu parayı istesen, çok derler. Ama o dönem fındığı alan da satan da para kazandı. Şimdi neden kazanamıyor. Türkiye’de bütün tarım ürünlerinde olduğu gibi fındıkta da aracılar kazanıyor. FİSKOBİRLİK zayıflatıldı. Fındık tekelci sermayenin eline kaldı. Onlar istediği gibi fiyat belirliyor. Üreticinin sorunun çözümü kooperatifleşmeden geçer. Tek tek hiçbir şey yapamayız.”
Tolga Güney / MA
