Tütünüyle ünlü Bitlis’in Hizan ilçesine bağlı Xumaç (İçgeçit) köyünde hasat zamanı başladı. Tüm aşamaları kadın emeğiyle yetiştirilen tütün için sabahın erken saatlerinde işe başlanıyor. İşçi kadınlar, yemek molaları dışında bütün gün tarlada ter döküyor.
50 YILDIR TÜTÜN İŞİ YAPIYOR
Sabah gün doğmadan tarlada olduğunu anlatan Hurinaz Arıkbaşlı (65), yaklaşık 50 yıldır bu işi yaptığını söyledi. 14 yaşında evlendirilen Arıkbaşlı, köylerinin yakılmasının ardından birkaç yıl kent merkezinde yaşadıklarını, daha sonra ise tekrar köylerine dönerek tütün işine devam ettiklerini dile getirdi. Tek geçim kaynaklarının tütün olduğunu belirten Arıkbaşlı, “Sabah 05.00’de mutlaka tarlada oluruz. İlkbaharda ekme işi bittikten sonra düzeltme ve çapa işini yapıyoruz. Bir süre sonra tütün çiçek vermeye başlıyor o zaman çiçeklerini kesiyoruz. Bu işlemi iki kez yapıyoruz. Son süreçte ise tütünü toplayıp eve getiriyoruz ve şaran dediğimiz yani tütün yapraklarını kamışlara geçiriyoruz. Bu işlem bittikten sonra kışın bu yaprakları kamışlardan tek tek çıkarıyoruz. Daha sonra kuruyan yaprakları doğrayıp, hazır hale getiriyoruz. Ne yaz ne de kışın işimiz hiçbir zaman bitmiyor. Bu yaşıma rağmen hala akşama kadar bu işle uğraşıyorum. Çocuklarım çalışmıyor işsiz, biz de mecburen bu işi yapıyoruz. Geçimimizi tütünle sağlıyoruz, eğer tütün olmazsa aç kalırız” dedi.
İŞ KADINLARIN SIRTINDA
Tütün işinin genelde kadınlarda olduğunu vurgulayan Özlem Arıkbaşlı da (39), 10 yaşından beri tütün tarlasında çalıştığını ifade etti. Arıkbaşlı, “Kadınlar olmazsa erkekler tütün ekemez. Erkekler sadece bir sulama işini bir de biz topladıktan sonraki süreci yapıyorlar. Tütünle uğraştığım için çocuklarım okula gidemiyor. Tütün ekimi ve bakımı çok zahmetli bir iş. Sadece yazın yaptığımız iş değil kışın bile tütün işiyle uğraşıyoruz. Tütünün doğranmasını kış aylarında yapıyoruz. Biz kadınlar 3 ay tarlada emek veriyoruz. Bu kadar yoğun çalışınca da haliyle bir rahatlığımız olmuyor” diye konuştu.
TEK GEÇİM KAYNAĞIMIZ
Devletin kendilerine hiçbir katkısının olmadığını sözlerine ekleyen Arıkbaşlı, sattıkları tütünle zar zor geçimlerini sağladıklarını belirtti. İktidarın tütün yetiştiricilerine yönelik zorunlu hale getirdiği yetki belgesi kararını eleştiren Arıkbaşlı, şunları söyledi: “Böyle bir karar uygulandığında buradaki insanlar aç kalır. İnsanlar ekmeğini buradaki tütünden çıkarıyor. Bitlis’in köylerinin tamamı tütünle geçimini sağlıyor. Burada insanların çalışabileceği herhangi bir fabrika ya da iş imkanı yok. Millet mecburen tütün ekiyor. İnsanlar bu işi yapmasın de ne yapsın? Hatta büyükşehirlere giden insanlar orada geçimlerini sağlayamadıkları için tekrar memlekete dönüp tütün ekiyorlar.”
MA
