Anayasa Mahkemesi (AYM), “örgüt üyesi olmak” iddiasından tutuklandıktan sonra adli kontrol tedbiriyle serbest bırakılan, ancak aynı gerekçelerle yeniden tutuklanan Özgür Kadın Hareketi (TJA) aktivisti Songül Kapancı dosyasında ihlal kararı verdi. AYM, Songül Kapancı’nın ilk tutuklamanın ardından duruşmalara katıldığı, buna rağmen ikinci tutuklamaya karar verilmesinin “kişi hürriyeti ve güvenliğine tehdit oluşturduğunu” kaydetti.
Songül Kapancı, 29 Nisan 2021’de tutuklandı ve hakkında 3 Mayıs 2021’de “örgüt üyesi olmak” iddiasıyla iddianame hazırlandı. 20 Eylül 2021’de görülen ilk duruşmada adli kontrol tedbiriyle serbest bırakıldı. Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı, yürüttüğü bir soruşturma kapsamında 19 Mart 2022’de Songül Kapancı hakkında yeniden tutuklama kararı verdi. “Örgüt üyesi olmak” iddiasıyla hazırlanan iddianame, “eylemlerin devamlılığı” gerekçesiyle diğer dava dosyasıyla birleştirildi. Songül Kapancı, 18 Mayıs 2022’de adli kontrol tedbirinin devamına karar verilerek, yeniden tahliye edildi.
Diyarbakır 11’inci Ağır Ceza Mahkemesi’nde 21 Haziran 2023’te görülen karar duruşmasında Songül Kapancı’nın birleşen dosyasından beraat kararı verildi, ana dosyasından “örgüt üyesi olmak” iddiasıyla 6 yıl 3 ay hapis cezası verildi.
Songül Kapancı, 2022’de ikinci kez tutuklamasına dair yaptığı itiraz Diyarbakır 9’uncu Sulh Ceza Hâkimliğince 30 Mart 2022’de reddedildi. Songül Kapancı, ardından 29 Nisan 2022’de, ikinci kez hakkında tutuklama kararının verilmesinin “kişi hürriyeti ve güvenliğine tehdit oluşturduğu” gerekçesiyle AYM’ye bireysel başvuruda bulundu.
İHLAL KARARI
Başvuruyu inceleyen Anayasa Mahkemesi, başvuruyu 3 yıl sonra karara bağladı. AYM, Songül Kapancı’nın 19 Mart 2022’de tutuklanmasında “kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının” ihlal edildiğine karar verdi. Kararda, Songül Kapancı’nın 20 Eylül 2021’deki ilk tutuklanmasından neden olan benzer olaylardan ikinci kez tekrar tutuklandığı hatırlatıldı. Kararda, adli kontrol tedbiri uygulanırken ve Songül Kapancı’nın bu tedbire uyduğu halde ikinci kez tutuklama kararı verilmesine ilişkin yerel mahkemece “adli kontrol tedbirlerinin neden yetersiz kaldığının yeterince açıklanmadığı” kaydedildi. Kararda, “(…)başvurucunun adli kontrol tedbirine uygun olarak duruşmanın bir sonraki oturumuna katıldığı da gözetildiğinde tutuklama kararında adli kontrol tedbirinin tutuklama tedbirinden beklenen amaca ulaşmak bakımından neden yetersiz kaldığına ilişkin somut bir değerlendirme yapılmaması bir eksiklik olarak değerlendirilmiştir” denildi.
Tutuklanmanın ölçülü olduğuna dair olguların yeterli olmadığı kaydedilen kararda, “Başvurucu hakkında tutuklama tedbiri uygulanmasının kişi hürriyeti ve güvenliği hakkına ilişkin olarak Anayasa’nın 19. maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan güvencelere aykırı olduğu sonucuna varılmıştır” ifadeleri kullanıldı.
İNCELEMEDİ
AYM, “ifade hürriyeti”, “örgütlenme hürriyeti” ve “toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı” kapsamında yapılan ihlal başvurusunu ise incelemeye değer bulmadı. Songül Kapancı, AYM’in reddettiği “ifade hürriyeti”, “örgütlenme hürriyeti” ile “toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı” ihlallerine yönelik Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvuruda bulunacak.
MA / Rukiye Payiz Adıgüzel
