Türkiye’de yaşanan ekonomik kriz pandemi süreciyle derinleşti. Krizin derinleşmesiyle esnafın yaşadığı ekonomik sorunlar derinleşti. Pandemi sürecinde iktidarın esnafa, “müjde” diye açıkladığı paketler ise sorunları çözemedi. Sınır kapılarına yakın yerlerde bulunan esnaf, uzun süre sınır kapıların kapalı kalması, kapıların açıldıktan sonra da ülkeye giriş çıkış yapan kişilerin azalmasıyla zor günler yaşıyor.
Artvin’in Kemalpaşa ilçesi ile Gürcistan arasında bulunan Sarp Sınır Kapısı’nın pandemi döneminde uzun süre kapalı olması, sınır kapıların açılmasından sonra çift doz aşı ve en az iki gün önceden alınan PCR negatif testinin istenmesinden dolayı geliş gidişler çok az oluyor. Gürcistan’dan Kemalpaşa’ya geliş gidişler azalınca esnafın gelirinde ciddi düşüş yaşanmaya başlandı. Pandemi öncesi sokakların sürekli dolu olduğunu, bazen sabaha kadar çalıştıklarını belirten esnaf, 2 senedir müşteri bulamakta zorlandığını belirtiyor. İktidarın pandemide esnafa gerekli desteği vermesi de eklenince esnaf kepenklerini bir bir kapatmaya başladı.
Zor günler yaşayan Kemalpaşa esnafı yaşadıkları sorunları ajansımıza anlattı.
ÇÖKÜŞ SÜRECİ
Kemalpaşa’da 20 yıldır market işlettiğini belirten Fatma Biçer, yaşanan kriz ve pandemiden dolayı bir çöküş süreci yaşadıklarını söyledi. Pandemi sürecinde büyük sıkıntı yaşadıklarını ifade eden Biçer, “Eskiden dolu olan bu sokaklar artık bomboş. Esnafların birçoğu kepenk kapatıp köylerine döndü. Sınır kapısından kaynaklı buradaki çoğu esnafın müşterisi Gürcülerdi. O dönem işlerimizi rahatlıkla çevirebiliyorduk. Ama pandemiden sonra sınır kapısı kapanınca müşteri gelmiyor. Testle, aşıyla ülkeye giren birkaç tane Gürcistanlı oluyor” diye belirtti.
GÜNÜ KURTARMAK
Ekonomik olarak esnafın sürekli bir geriye gidişi yaşadıklarını dile getiren Biçer, borçlar ile ayakta durmaya çalıştıklarını söyledi. 6 aydır dükkanın kirasını da ödeyemediklerini söyleyen Biçer, “Borçlar biriktikçe ödemek daha da zorlaşıyor. Gelen toptancıdan 300 liralık mal alıyorsam, 100 lira anca verebiliyoruz. Dükkanı günlük satışlar ile döndürmeye çalışıyoruz. Alınan mallara da sürekli zam geliyor. Dükkana ürün alamadığım için neredeyse boş. Yabancı olsam ben de kapatıp giderim. Mahalleli ‘seni ayakta tutalım’ diye gelip alışveriş yapıyor. Günü kurtarmaya çalışıyoruz” dedi.
KÜÇÜK ESNAF BİTTİ
Dükkanını satmaya çalıştığını ancak henüz alıcı çıkmadığını belirten Biçer, “Ne kadar para verileceğine bakmadan satacağım ama alan da yok. Küçük esnaf tamamen bitti. Esnaf ayakta tutulmaya çalışılsaydı durumumuz böyle olmazdı. Eleştirilecek çok şey var. Ne ölüyor ne de gülüyoruz ayakta durmaya çalışıyoruz” diye konuştu.
ESNAF KREDİLERE BOĞULDU
Giyim mağazası işleten Yusuf Günay, müşterilerinin büyük bölümünün Gürcistan vatandaşı olduğu için 2 senedir iş yapamadığını söyledi. Günay, “7 yıl önce buraya geldiğimde cebimde 100 lira param vardı. Bir şekilde çalışarak, kendimden kısarak bir yerlere geldim. Ama son 2 yılda çok zarar ettim. Her şeyin düzelmesini beklerken, kredi çektim. Bunların altından kalkamadım. Borçlar daha da çoğaldı. İçinden nasıl çıkacağımızı bilmiyoruz. Bankalardan kredi çekiyoruz, kredi kartını kullanıyoruz. Başka bir gelirimiz de yok. Bir çıkmazdayız” ifadelerini kullandı.
YÜKSEK FAİZLE KREDİ VERİYORLAR
Günlük ihtiyaçlarını karşılamak için haftanın iki günü pazarda da satış yaptığını kaydeden Günay, “Yıllardır biriktirdiğim parayı bu zor günlerde yiyorum. İşin karında da değiliz, derdimiz ayakta durmak. Kimseye muhtaç olmadan yaşamaya bakıyoruz. Artık ilerisini düşünemiyoruz. Ne telefonu ne de televizyonu açmak istemiyoruz. Olumlu bir haber alamıyoruz. 25 bin lira kredi verdiler. Bunu da yüksek bir faizle geri alınıyor” şeklinde konuştu.
HOPA DA ETKİLENDİ
20 yıldır perde işiyle uğraşan Songül Korkmaz ise, sınır kapısı kapandıktan sonra Kemalpaşa’da bulunan dükkanı kapatmak zorunda kaldıklarını kaydetti. Müşterilerinin yüzde 90’ının Gürcistanlı olduğunu vurgulayan Korkmaz, bu süreçte hiçbir destek alamadıklarını dile getirdi. Hopa’da bulunan dükkanlarında çalışmaya devam ettiklerini aktaran Korkmaz, “Hopa da pandemi döneminde çok etkilendi. Ticaret için buraya gelenler buradan mal alıyordu. Öyle bir artısı oluyordu ama o da kesildi. İlçedeki önünü göremediği için alışveriş yapamıyor. Perdeye ihtiyacı olsa bile lükse girdiği için alamıyor” diye belirtti.
‘BORÇLARI ÖDEYEMİYORUZ’
Bu süreçte borçları bile ödeyemediklerini ifade eden Korkmaz, şunları söyledi: “Devlet borçlarımızı erteledi ama ileriye ertelemedi. Var olan taksitlerimizin üzerine böldü. Bu sefer 2 bin ödüyorsak o rakam 4 bine çıktı. Sonuçta pandemi devam ediyor. Piyasaya para girişi olmuyor. Müşteriyi 3-4 ay idare edebiliyorduk ama şimdi edemiyoruz. Parası varsa diktiriyor. Çünkü o yükü kaldıramıyoruz. Pandemiden önce toptancılar da bizi idare ediyordu. Ama şimdi peşin ödeme istiyorlar. Önümüzü hiç göremiyoruz, onun için borçlanmadan gitmeye çalışıyoruz.”
GEÇİŞLER KOLAYLAŞTIRILMALI
Sınırdan geçişlerin daha rahat olması gerektiğini söyleyen Korkmaz, “Buraya gelen insanların masrafının az olması gerekiyor ki buradan alışveriş yapsınlar. Maliyetleri fazla olunca gelip buradan alıp orada satmalarının bir anlamı olmuyor. Bu masrafların düşürülmesi gerekiyor. Bize de kolaylık sağlanmalı” diye konuştu.
Tolga Güney / MA
