Koronavirüs (Kovid-19) salgınıyla birlikte yaşanan ekonomik kriz daha da derinleşti. Bu sürede 100 bini aşkın esnaf kepenk kapatırken, en çok etkilenen ise küçük işletmeler oldu. Krize karşı devletten herhangi bir destek almadan ayakta kalmaya çalışan küçük esnaf, dayanacak gücü bulamıyor. Mersin’de zamlara rağmen ayakta kalmayı sürdüren esnaflar, krizin sorumlusu ise iktidar olduğunun altını çizdi.
HER ŞEYE ZAM
Tarsus’ta börek dükkanı işleten 26 yaşındaki Ali Teylan, Konya Selçuk Üniversitesi İşletme Bölümü’nden mezun olduğunu, işsiz kalması üzerine de 8 aydır bu işi yaptığını söyledi. Pandemiyle birlikte gelen yasaklara dikkati çeken Teylan, bu durumun da işlerini olumsuz etkilediğini dile getirdi. Teylan, daha önce 135 TL’ye aldığı 50 kiloluk un çuvalının 188 TL’ye, 18 litrelik peynirin 250 TL’den 315 TL’ye, 18 litrelik sıvı yağın 140 TL’den 335 TL’ye çıktığını kaydetti.
ESNAF SATAMIYOR
Zamlardan kaynaklı ürün fiyatlarını sürekli artırmak zorunda kaldıklarını dile getiren Teylan, “Maalesef ekonomik kriz, halkın cebine de yansıyor. Bundan kaynaklı da işlerimiz de baya düştü. Daha önce böreğin kilosunu 40 TL’ye satıyorduk, zamlardan kaynaklı 50 TL’ye çıkardık. Halkın alım gücü düştü, eskiden sattığımızı satamıyoruz. İşlerimiz daha da düştü” dedi. Daha önce 8 kişi çalıştıklarını; ancak küçülmeye giderek şu an 3 kişi çalıştıklarını anlatan Teylan, işlerin hala kötü gittiğini ifade etti.
‘SORUMLUSU YÖNETENLERDİR’
Daha önce işletmelerine gelen her bir kişinin neredeyse 2 porsiyon börek aldıklarını, ancak şimdilerse neredeyse yarım porsiyon börek alabildiklerinin altını çizen Teylan, “Krizin sorumlusu ülkeyi yönetenlerdir. İnsanlar nakitten çok kredi kartına yöneldiler” dedi. En son alınan tam kapanma kararının kendilerini olumsuz etkilediğini yineleyen Teylan, öncelikle satışlarının esnaflara olduğunu; ancak bu süreçte esnaflar dükkanları kapatmak zorunda kalınca satışlarının daha da düştüğünü söyledi. Devletten herhangi bir destek almadıklarına sözlerine ekleyen Teylan, “Devlet, tüm esnaflara yardım yapmıyor. Yasakların bir an önce kalkması gerekir. Yapılan zamlar geri çekilsin” diye konuştu.
HER HAFTA ZAM
Mersin’de tantuni dükkanı işleten 31 yaşındaki Şerif Akbay da krizin ağırlığını hissedenlerden. 8 ay önce tenekesini 230 TL’ye aldığı yağı, bugün 230 TL’ye alan Akbay, şunları dile getirdi: “Bu sadece yağda olan zamdır. Bunun yanında diğer kalemlerde de zamlar var. Hepsini topladığımız zaman arada uçurum oluşuyor. Zam olmayan bir hafta yok. Kazandığımız para olduğu gibi giderlere gidiyor. Kar marjımızdan azaltıyoruz.” Daha önce dükkana gelen müşterilerinin kırmızı et tantuniyi tercih ettiklerini, ancak şimdi ise kırmızı eti yiyenin olmadığına vurgu yapan Akbay, “Tantuniyi 3 -3 buçuk TL’ye satıyordum, şimdi ise 12 TL’dir. O da bizimki gibi ara mahallelerde böyle. Merkezde fiyat daha yüksektir. Bir aile ailesi ile birlikte tantuni yemeye çıksa en az 150-200 TL hesap ödeyecektir” diye belirtti.
‘İKTİDAR YANDAŞ BESLİYOR’
Destek paketlerine başvurmayı bile düşünmediklerini ifade eden Akbay, sözlerini şöyle tamamladı: “10 bin TL ödeyen bir esnafa bin TL kira yardımı yapacaklar. Bu bizim hangi ihtiyacımızı kapatsın. Komik bir durum. Esnaf dükkanını döndüremiyor. Şuan ki Türkiye’nin sistemi küçük esnafı bitiriyor, kendi yandaşları olan büyük esnafı besliyor. Şuan çalıştırdığım dükkan bana ait ve kira ödemiyorum. Eğer kira ödemiş olsaydım şimdiye kadar dükkanı kapatmıştım. Her şeyin daha güzel olmasını istiyorum ama ümidim yok.”
Ömer Akın – Mehmet Şah Oruç / MA
