Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan, 2026 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi’ne dair Meclis Genel Kurulu’nda konuştu. Bakırhan, Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ ile diğer siyasi tutsakların isimlerini sıralayarak konuşmasına başladı.
‘AKP’NİN BÜTÇE TERCİHİ NE?’
Bütçenin sıradan bir belge olmadığını, bir ülkenin aynası olduğunu söyleyen Bakırhan, “Bu aynada ahlaktan hukuka, ekonomiden sosyolojiye kadar her şey çok net görünür. Servetin kimde toplanacağından kimlerin yoksul kalacağına, kimin hukuk içinde sayılacağına kadar geniş bir yelpazeyi iktidarın tercihleri belirler. Toplumsal barışı konuştuğumuz bugünlerde önümüzde duran 2026 bütçesinde savunma ve güvenlik kalemlerine ayrılan kaynak, önceki yıla oranla yüzde 34 oranında artırılmış durumda. Savunma ve güvenlik harcamaları artırılırken sosyal devletin, adaletin, yerel demokrasinin, barışın ve hukukun bütçesi kısılıyorsa, orada bir tercihi konuşuyoruz demektir. Türkiye, her devlet gibi savunma ve güvenlik için tabiki bütçe ayıracak. Ama savunmaya 10 verilip sağlık, eğitim ve adalete 1 bırakılıyorsa, bu denge sorunu değil, tercih sorunudur” dedi.
‘DEMOKRASİ DARBE ALDI’
Cumhuriyetin kurulduğu sıralarda çıkarılan Takrir-i Sükun yasasına dikkat çeken Bakırhan, bu yasa nedeniyle demokrasinin darbe aldığını ifade etti. Bakırhan, sözlerini şöyle sürdürdü: “1960’lı yıllarda demokrasinin özü olan milli iradeye saygı esas alınsaydı, başbakanını ve bakanlarını idam eden bir ülke utancını hafızamızda taşımayacaktık. 1970’li yıllar demokratik olgunluk içinde geçseydi, ne gencecik insanlarımız idama giderdi ne 24 Ocak kararlarıyla emekçiler hedef alınır ne de 12 Eylül’de tank paletleri siyasetçileri ve halkı ezebilirdi. 1992’de bir halkın bayramı olan Newroz, tehdit olarak değil, ortak değer olarak kabul edilseydi, karanlık yapılar 90’lı yıllarımıza karabasan gibi çökmeyebilirdi. 2007 yılında bu ülkede vesayetçilerin değil, demokratik normların sözü geçerli olsaydı, 367 adlı darbe girişimi tarihimizin kara sayfalarında yer almazdı.
GÖZYAŞI, ACI VE KEDER OLARAK DÖNDÜ
Tarih 15 Temmuz darbe girişimini yazdığında, cevabımız 20 Temmuz OHAL ilanı değil de, daha fazla demokrasi, adalet ve hukuk olsaydı bu ülke Ortadoğu’nun tüm halklarına büyük umut olacaktı. Bugün riskleri ve tehditleri değil; umutları ezilenlerin, emekçilerin bütçesini konuşuyor olacaktık. Takvimler 4 Kasım 2016’ya geldiğinde Selahattinler, Figenler evlerinden alınmasaydı; belediyelere kayyımlar atanmasaydı, demokratik siyaset darbelenmezdi. 2025’ten objektifleri geçmişin acı hatıralarına çevirdiğimizde, anti-demokratik her uygulama bu ülkenin yurttaşlarına gözyaşı, acı ve keder olarak döndü. Türkiye’de cumhuriyet demokrasiyle buluşsaydı, bu topraklarda yaşayan her yurttaşın bambaşka hikayeleri olabilirdi.
MESELE YANLIŞ TEŞHİS EDİLDİ
1923 sonrası başlayan Kürt isyanları ve bu isyanlar karşısında gelişen bastırmalarla bir yüz yılı geride bıraktık. Kürt meselesini konuşurken önce şunu tespit etmemiz gerekiyor: Bu ülkeyi bir asırdır yönetenlerin en temel hatası, Kürt meselesini yanlış teşhis etmesidir. Teşhisi yanlış olunca Kürt sorununu ortadan kaldırma yolları da hep hatalı oldu. Kürt meselesinde yıllardır hep düğüm üstüne düğüm atılıyor. Bu düğüm adeta Gordion düğümüne dönüştü. Yıllar boyunca bu mesele ‘terör’ parantezine sıkıştırıldı. ‘Geri kalmışlık’ denildi. ‘Kandırılmış, aldatılmış bir avuç insan’ dendi. Oysa Kürt meselesi az gelişmişlik sorunu değildir. Kürt meselesi, kandırılmış ya da aldatılmış bir topluluğun problemi de değildir. Kürt meselesi terör sorunu hiç değildir. Eşit yurttaşlık meselesidir.
EŞİTLİK, VARLIK VE HUKUK MESELESİDİR
Demokratik haklar meselesidir. Bir varlık meselesidir. Ama en önemlisi; Kürt meselesi, bir hukuk meselesidir. Kürt’ün hukukunu tanıma üniter devlet içinde pekâlâ mümkündür. Üniter devlet demek ne devletin inkârı ne de Kürt’ün inkarıdır. Kürtlerin eşit yurttaşlar olarak hakkını savunması üniter devlet için bir risk değil, aksine güvencedir. Kürt meselesi, günlük siyasetin gürültüsüne kurban edilecek bir başlık değil, canların yitirildiği, ocakların söndüğü tarihsel bir olgudur. Kürt meselesi yıllarca düğüm aklıyla yönetildi ve sonuç hep hüsran oldu. Artık barış siyasetini çözüm aklıyla kuralım.
KÜRTLER DIŞINA İTİLİYOR
Tarihe hangi ufuktan bakarsanız, yol haritanız da ona göre şekillenir. Devletin baktığı tarih ufkunda, bazı hakikatler maalesef görmezden gelindi. 1921 Anayasası’nı hazırlayan komisyonun sözcüsü İsmail Suphi Soysallı, Birinci Meclis tutanaklarında yerelliği önceleyen adımlar öneriyordu. Benzer şekilde Mustafa Kemal meselesinde de hakkaniyetin terazisini kurmak gerekiyor. 1920-21-22’deki Mustafa Kemal tarihin tozlu raflarına gönderilirken, 1923 sonrasının Atatürk’ü resmi anlatının baş köşesinde tutuluyor. 1921 Anayasası’nı kaleme alırken yerel demokrasiyi kabul eden Mustafa Kemal’i tarihten silmemek gerek. Bu hakikati silen resmi anlatıyı artık bir tarafa bırakmalıyız. Gerçeğe odaklanmalıyız. 1921’in yerelliği önceleyen o kurucu ufku, bugün ‘unutulmuş bir imkân’ olarak karşımızda duruyor. Tam 106 yıl önce Erzurum Kongresi’nin sonuç bildirgesinde Türk-Kürt ortaklığına atfen şu yazılır: ‘Saadet ve felakette tam ortaklığı kabul eder ve gelecek hakkında aynı amacı hedef alır.’ Yani daha kuruluş aşamasında ortak vatan fikri ile hukuk fikri yan yana duruyor, sonra hukuk kısmı unutuluyor. Cumhuriyet, Kürtlerin omuz verdiği bir kurtuluşun ardından ilan ediliyor ama Kürdün hukuku kurucu metinlerin dışına itiliyor.
KÜRT TEHLİKEDE İSE TÜRK DE TEHLİKEDEDİR
Sayın Devlet Bahçeli 18 Kasım 2025 tarihli grup konuşmasında cumhuriyetin kuruluş dönemine dair çok önemli bir tespitte bulundu. ‘Hazırlık ve mayalanma dönemi kongreler marifetiyle, yani demokratik yollarla icra edilmiştir’ demesi, aslında bugün daha fazla demokrasiyi esas almayı işaret ediyor. Nasıl ki o gün Osmanlı İmparatorluğu’nun derin bunalımı, kongreler ve Meclis eliyle, yani halk iradesinin çoğulcu temsil biçimiyle aşılabildiyse, bugün Türkiye’nin karşı karşıya olduğu bölgesel tehditlere ve içerideki çoklu krizlere çözüm de ancak demokrasiyle mümkün olacaktır. Tarihe dürüstçe baktığımızda, Balkanlar’da yaşanan ağır yenilginin önemli sebeplerinden birinin Anadolu’da sağlanamayan birlik olduğunu görürüz. Kürt tehlikedeyse Türk de tehlikededir.
Kaderleri iç içe geçen iki halkız. Milli mücadelenin kazanılmasının sırrı ise Anadolu’da sağlanan birlikteliktir. 1990’ların başında Sovyetler Birliği çökerken, Türkiye için çok büyük jeopolitik fırsatlar doğdu. Ancak Kürt meselesini çözmemekte ısrar eden anlayış, tüm enerjiyi içeriye harcadı. Devletin etrafını saran çeteler, karanlık yapılar bu fırsatları heba etti. Kürt meselesi çözülebilseydi, 90’lar Türkiye için muazzam bir demokrasi ve sıçrama dönemine dönüşebilirdi. Bir yüzyılı iç gerilimlerle geçirdik. Artık geçmişe bakıp ders almak zorundayız.”
Ayrıntılar geliyor…
MA
