Wan’ın Rêya Armûşê ilçesinde 30 yıl önce sacdan yapılan Mısır Çarşısı, yıllardır kaderine terk edilmiş durumda. Bir çok kez büyük çaplı yangınların da çıktığı çarşı, ilk açıldığında takı, baharat, ayakkabı, antika, yöresel gıdalar ve sahaf gibi birçok dükkanla kentlileri ağırladı. 207 işyeriyle faaliyete giren ve kentliler tarafından büyük rağbet gören çarşı, şimdi 20 esnafla varlığını sürdürüyor. Kapatılan işyerleri nedeniyle metruk bir görünüme bürünen ve madde bağımlıların mesken tutuğu çarşıda kalan son esnaflar, çarşının tekrar eski yapısına kavuşturulmasını istiyor. Çarşının turistik bir yer olarak yeniden tasarlanmasını isteyen esnaflar, yetkilerden sorunu gündemlerine almasını istiyor.
Çarşıda 25 yıldır çay ocağı işleten Levent Tekin, “İlk yıllarda pasaj iyi iş yapıyordu. Alışverişler ve gidiş-gelişler fazlaydı. Daha sonra pasajın arka tarafında yapılan yollar buna engel olmaya başladı. İnşaatlar ve büyük binalar yapıldı. 2010’da ise pasajın yanında yapılan otopark yaklaşık 8-10 yıl boyunca pasajın yolunu kesti. Günden güne çarşının tüm yolları kapanmaya başladı. Buradaki esnaf ve çalışanlar yavaş yavaş kepenk kapatmaya başladı. Geriye sadece ön tarafta bulunan 15-20 dükkan kaldı. Bu süre içerisinde onlarca defa belediyelere başvurduk. Her seferinde ‘Tamam’ denildi; ama sözlerini yerine getirmediler” ifadelerini kullandı.
‘HABERİMİZ OLMADAN KENT PROJESİNE DAHİL EDİLDİ’
Dönemin kayyımı Murat Zorluoğlu tarafından haberleri olmadan çarşının kent projesine dahil edildiğini ve bunu haber sitelerinden görerek öğrendiklerini ifade eden Tekin, “Bu iş hallolsun diye onlarla görüşmelerimiz olmaya başladı. Çarşının kent meydanı projesine dahil olmasını istediler ve bizi mağdur etmeyeceklerini söylediler. Biz de kabul ettik. Anlaştık ve bir sözleşme yaptık. Ama binanın sadece yarısını yaptılar geri kalan dükkanlar olduğu gibi kaldı. Şuan orası bir çöplüğe dönmüş durumda. Onlar görevlerini yerine getirmediler. Daha sonra tekrar ‘Sizin için dükkan yapacağız ama yarısı size yarısı da bizim olsun’ dediler. Burada 207 tane dükkan var, yaklaşık 130 tane ortağız. Kendi içimizde zar zor geçinebiliyoruz bir de devlet ortak olsaydı hiç olmazdı. Bu yüzden kabul etmedik” diye konuştu.
KALICI ÇÖZÜM TALEBİ
Ekonomik yaşamlarının günlük olduğunu, günbegün kazançlarının azaldığını söyleyen Tekin, “Burada ilk çalıştığımda 20 yaşındaydım, şuan 46 yaşındayım; ama halen aynı yerde sayıyorum. Ömrüm burada geçti; fakat herhangi artı olarak kazandığım hiçbir şey olmadı. Mesela kirada değilim; ama kira olarak görüyorum; çünkü buranın hiçbir faydasını görmedik. Özellikle burada tiner ve uyuşturucu kullanan belli başlı gruplar oluyor. Biz elimizden geldikçe izin vermiyoruz; ama birçok tehlikesi var. Zaman zaman kavga çıkıyor. Neredeyse bütün dükkanlarımız yandı; ama biz herhangi bir şey yapamadık. Yarın bir gün ne olacağı belli değil; çünkü ortada kalıcı bir çözüm yok. Mesela Adana, İstanbul, Amed gibi yerlerdeki dükkanlara benzer dükkanlar yapılsa dışardan gelen insanlar ve turistler için de ilgi çekici olur. Halk daha fazla alışveriş yapar. Her şehirde böyle büyük çarşı ve pasajlar var, neden kendi şehrimizde bu olmasın? Burası için bir çare ve kalıcı çözüm istiyoruz” diye belirtti.
TURİSTİK YER OLMALI
Çarşı içerisinde ayakkabı dükkanı bulunan esnaf Meran Şeylan, “1999’dan beri buradayız. O zamanlar köyden göç ettiğimizde ticaret nasıl olur bilmezdik. Çok büyük sıkıntı ve yoksullukla buraya geldik ve sadece ekmeğimiz çıksın derdik. Koyunumuzu, hayvanımızı, altınımızı sattık ve Mısır Çarşısı’ndaki dükkanları kulübeler şeklinde aldık. O zamandan beri işlettik, idare etmeye çalıştık. Kimisi bir kilo çay satıyor, kimisi kitap satıyor. İdaremizi bu şekil yapıyorduk. Ama buranın kışı çok sert ve yoğun olduğu için idare edemiyorduk. Şehrin göbeğinde böyle bir görüntünün olması çok kötü. Mesela İran’dan insanlar geliyor, buradan geçip fotoğraf çekiyor. Turistlik bir yer olduğu için değil, bakıyorlar merkezde böyle harabe ve teneke bir yer var ondan dolayı çekiyorlar. Kayyımın yaptığı otopark ise tinercilerin yeri olmuş. Buranın Wan’a yakışır turistlik bir yer olmasını istiyoruz. İnsanlar buraya geldiği zaman buradan tiksinmesin. Yabancılar, yerliler geldiği zaman Wan’ın merkezinde böyle güzel bir yer görse biz de mutlu oluruz. Buranın da bir an önce bir hayata kavuşmasını istiyoruz” şeklinde konuştu.
‘TARİHİ ÇARŞI UYUŞTURUCUNUN YUVASI HALİNE GELDİ’
Sahaf Nimetullah Susan ise şunları söyledi: “Çok sıkıntı ve acılar gördük. Şuan aramızda olmayan, vefat eden arkadaşlarımız var. Buradaki insanlar çok mağdur oldu, halen de devam ediyor. Wan’ın her tarafı gelişirken bir türlü burası gelişemedi. 1999’daki hali şu anki halinden daha güzeldi. Çarşı bir enkaz ve çöp yığınına dönmüş durumda. Tinerci ve uyuşturucuların yuvası haline gelmiş. Burası Wan’ın acıyan bir yarasıdır. Dağ başındaki yerler buradan daha değerli. Edremit’te dağ başında olan yerleri satıp burayı alanlar, şuan burayı satıp oraları alamıyor. Daha önce 10 dönüm satsaydın ancak buradan bir yer alabilirdin. Bugün buradaki tüm dükkanları satsak bile Edremit’ten bir parsel alamıyoruz. Çünkü orada bir hareketlilik ve gelişme var. Burası da günden güne çöktü ve değersizleşti.”
MA
