Birleşmiş Milletler Genel Kurulu (BM GK) toplantısı için 21 Eylül günü ABD’ye giden Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 25 Eylül’de ise ABD Başkanı Donald Trump ile Beyaz Saray’da bir görüşme gerçekleştirdi. Görüşme Türkiye’de büyük yankı uyandırırken Erdoğan’ın büyük kazanımlarla döndüğü iddia edildi.
Görüşmenin açık kaynaklarda yayınlanan hususları dışında Trump ve Erdoğan arasında Irak ve Suriye’nin de masaya yatırıldığı öğrenildi.
Görüşmede ele alınan ve bir kısmı basına da yansıyan konuların ayrıntıları şunlar:
1- RUS PETROL VE DOĞALGAZI KONUSU
Erdoğan ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Trump’a Rus petrolünü kullanmayı bırakacaklarını taahhüt etti. Ayrıca, Rus gazı konusunu, kullanımın tamamen durulacağı tarihe kadar azalmaya gidileceği belirtildi. Ancak Erdoğan, Irak ve Federe Kürdistan petrolünün Dünya Bankası’na aktarılması konusunun tekrar gündeme getirilmesini ve Türkiye’de gaz sıkıntısı olmayacağına dair söz verilmesini şart koştu.
2- NÜKLEER SANTRAL İNŞASI KONUSU
Türkiye’nin Rusya ile nükleer santral inşası konusunda çalışmayı bırakacağı ve bunun yerine Amerikan tarafı ile çalışacağı konusunda anlaşmaya varıldı.
3- SAVAŞ UÇAĞI VE İNSANSIZ HAVA ARACI
Amerika, Türkiye’ye F16 uçaklarının satışını onayladı ve eski uçakların modernizasyonu konusunu da hayata geçirdi. F35 uçaklarının satışı konusunda ise, Trump, Erdoğan’a bu konunun Pentagon’un elinde olduğunu ve ABD Kongresi’nin onayına bağlı olduğunu söyledi. Ancak Trump, Birleşik Arap Emirlikleri’nden 15 ila 40 uçak alımının henüz tamamlanmadığını söyledi. Eğer alım Birleşik Arap Emirlikleri tarafından tamamlanmazsa, bu uçakları Türkiye’ye satma ihtimali olabileceğini kaydetti.
Sivil uçak alımı konusunda 200/250/600 adetlik bir satın alma anlaşması imzalanacak, ancak Trump anlaşma imzalandıktan sonra Türkiye’nin bu uçakların parasının yüzde 75’inin hemen ödemesi gerektiğini şart koştu.
İnsansız Hava Araçları (İHA) konusunda ise, ABD Türkiye’ye parçaların satışına yönelik yaptırımları azalttı.
4- IRAK
Erdoğan, ABD’ye Irak’taki “örgütler” ve ABD listesindeki gruplar hakkında bilgi vermeyi kabul etti. Bu temelde, Erdoğan Hakan Fidan ve İbrahim Kalın’ı görevlendirdi.
4- SURİYE MESELESİ
Erdoğan, Suriye’de “terörle mücadele” ve Suriye Geçici Hükümeti’ni desteklemek için ABD’ye iş birliği teklif etti. Ancak, mücadelenin tüm Suriye topraklarında yürütülmesi şartını koştu. Erdoğan ayrıca Suriye’de 600 bin asker, polis ve güvenlik görevlisini hazır hale getirme sözü verdi. (Bu konu HTŞ tarafından da Şam’ın düştüğü dönemde halka çağrı olarak yapıldı ve yüzbinlerce genç HTŞ saflarına katıldı. HTŞ’nin uygulamaları sonucunda şu anda bu gençlerin tamamının evlerine döndüğü ve HTŞ’nin militan sayısının 15 ile 17 bin arasında kaldığı belirtiliyor.)
Trump, Erdoğan’ın teklifinin çok iyi olduğunu, ancak Fırat’ın doğusu konusunda sadece Pentagon ve Dışişleri Bakanlığı’na yardım etmenin yeterli olmayacağını, Ulusal Güvenlik ve Kongre ile de ilişki kurmak gerektiğini ifade etti. Erdoğan, Abdullah Öcalan’ın kendileri gibi düşündüğünü iddia ederek, “barış anlaşması”nı reddettiğini söylediği 120 kişinin adının yer aldığı bir liste paylaştı. Listede hangi isimlerin yer aldığına dair bilgi ise edinilemedi. Trump ise yanıt olarak bunun Türkiye’nin kendi içinde çözmesi gerektiğini ifade etti. Trump, Erdoğan’a Suriye’deki ABD ve koalisyon güçleri için tehdit oluşturmadığı ve IŞİD kamplarına ve hapishanelerine zarar vermediği sürece hiçbir adım atılmayacağına söz verdi. Hapishaneler ve kamplar konusunda Erdoğan, Türkiye ve Suriye yetkililerinin bölgeyi koruyabileceğini ve gerekli tüm desteği sağlayabileceğini söyledi. Trump ise, Pentagon ve ulusal güvenlikle koordinasyon sağlanması gerektiğini söyleyerek Erdoğan’ın saldırı talebinin kendi eliyle olamayacağını kaydetti.
Görüşmenin bu detayları ele alındığında,
Kuzey ve Doğu Suriye bölgelerinde operasyon düzenleme konusu, Türkiye açısından Pentagon ve ulusal güvenlik iznine bağlanarak ötelendi. Aynı zamanda Erdoğan, Kuzey ve Doğu Suriye’deki Arap bölgelerinin Şam yönetimine teslim edilmesi konusunda da hiçbir şey başaramadı.
Erdoğan, verdiği tavizler karşılığında Trump’tan şu konularda güvence istedi:
* İsrail Türkiye’yi hedef almamalı.
* İsrail, Suriye ve Türkiye’deki hiçbir unsurla koalisyon kurmamalı.
* Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Erdoğan’ın muhalefetini desteklememeli.
* İsrail, Ninova ve Şengal’de üs kurmamalı.
Trump ise, bu konuları görüşmek üzere İsrail ile bir görüşme yapılması gerektiğini ifade etti. Ancak Erdoğan, bu görüşmenin Gazze sorunu çözüldükten sonra yapılabileceğini söyledi.
MA / Erdoğan Altan
