İsrail’in İran’a yönelik 13 Haziran’da başlattığı saldırılar sürüyor. Saldırıların etkisi ise, Ortadoğu başta olmak üzere dünya ülkelerinin gündeminde. Bölge uzmanları, iki ülkenin karşılıklı saldırılarının tüm Ortadoğu ülkelerini etkileyeceğini belirtiyor. Fırat Araştırma Merkezi Koordinatörü Welîd Çolî, İsrail- İran arasındaki saldırıları değerlendirdi.
GÜÇ SAVAŞI
İsrail ve İran arasındaki saldırıların Ortadoğu’daki “başat güç olma savaşı” olduğunu belirten Çolî, “İsrail’in Ortadoğu’da başat bir güç olduğunu biliyoruz. Keza İran da öyleydi. İran’ın bir imparatorluk geçmişi var. Her iki devletin de Ortadoğu’da uygulamaya ve uygulatmaya çalıştığı bir sistemi var. İsrail Ortadoğu’da birden fazla gücü kabul etmeyeceğini açıkça söylüyor. Bu yüzden de mesele dini, inançsal mezhepsel olmanın çok ötesinde. Mesele güç savaşıdır burada” dedi.
İRAN KABUL ETMEZ, İSRAİL DURMAZ!
İran’da Kürtler, Azeriler, Beluciler, Araplar gibi pek çok halkın yaşadığını ifade eden Çolî, şöyle devam etti: “İran’ın bu güç savaşlarına karşı tecrübesi mevcut. Hem Lübnan’da hem Yemen’de hem Suriye’de bu savaşları yürüttü. İran bu bölgelerde yer alan güçlerini çekti. İsrail ABD’nin öncülük ettiği sistemi Ortadoğu’da yaygınlaştırmaya çalışıyor. İsrail bu savaşta kendi varlık-yokluk mücadelesini verecek. Ancak İran da yarattığı Şiî sistemin Ortadoğu’da başat olabilmesi savaşını kendi varlık yokluk mücadelesi olarak görüyor. İran bu kadar kimliği başka türlü yanında tutamayacak. O yüzden şu anda yapmak istediği şey mevcut silahlı gücünü korumak. İsrail’in istemi, İran’ın kendisi dışında başka devletlerin iç işleyişine karışmaması ve kesinlikle buna dair hamleler yapmaması. İran’ın bunu kabul edeceğini, İsrail’in de duracağını sanmıyorum.”
SIRADAKİ HEDEF TÜRKİYE
Çolî, İsrail’in kendi denklemine karşıt gördüğü başlıca devletlerin İran ve Türkiye olduğunu söyledi. Türkiye’nin söz konusu süreçten en fazla etkilenecek ülke olduğunu söyleyen Çolî, İsrail-Gazze savaşının başladığı 2023’te Türkiye’nin bu sebeple Suriye politikasında bazı değişiklikler yapmaya çalıştığına işaret etti. Çolî, Türkiye’nin Ortadoğu’da net bir politika tutturamadığını vurgulayarak, “Türkiye, Suriye’de Esad rejimi düştüğünde İran ardından kendisinin etkin güç olacağını düşündü. Suriye’de başat güç olduktan sonra Afrika’dan Kafkasya’ya İsrail’in politikalarına karşı bir yol haritası yapmaya çalıştı. İzleyebileceği bir diğer yol ise barış. Türkiye’nin barış yolunu izlemesi için yapması gereken ilk şey Kürt sorununu çözmesi olacak. Çünkü kendi yaptıkları açıklamalarda da diğer hedefin kendileri olduğunu biliyorlar. İsteseler de ne ABD’nin ne de Avrupa devletlerinin İsrail’e desteklerini kesemezler. Bu yüzden barışı sağlamalılar. Nitekim aslında bunu fark ettikleri için bu adımları attılar” dedi.
ÇÖZÜM 3’ÜNCÜ YOL
İran’ın çok kimlikli yapısında siyasi, ideolojik ve askeri olarak öne çıkan halkların başında Kürtlerin geldiğini vurgulayan Çolî, “4 parça Kürdistan’da söz konusu savaştan en çok etkilenen coğrafya olduğu gibi savaştan en çok etkilenecek olanlar da hiç şüphesiz Kürtlerdir. Bu savaş içerisinde izlenecek yol elbette 3’üncü yol stratejisidir. Bizim de kendi bölgelerimizi savunmak için mücadeleyi diri tutmamız gerekiyor. Rojava’daki mücadelenin Rojhilat Kürdistan’ı için bir örnek olacağını düşünüyoruz. Rojhilat’taki Kürt halkının mücadelesi köklü bir tarihe sahip. Hatta Rojhilat, Rojava halkının mücadele yolunu izlerse Rojava’dan daha hızlı kazanımlara sahip olabilir. Çünkü burada yapılan yanlışların orada tekrar etmemesi önemlidir ve artık bu tecrübeye sahibiz” diye konuştu.
Yaşanan savaşın bir kez daha Türkiye’deki Kürt sorunun çözümünü zorunlu kıldığını belirten Çolî, Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın “3’üncü yol” çözümüne dikkat çekti. Çolî şunları söyledi: “Sayın Öcalan, Türkiye’nin çözümsüzlükte ısrar etmesiyle, Irak ve Suriye’nin bugün de İran’ın yaşadığı parçalanmayı yaşayabileceğini öngörüyor. Diğer mesajlarında da bunları çokça belirtti. Önder Öcalan’ın yaklaşımlarına analizlerine iyi bakmak, onları iyi okumak gerekiyor. Ortadoğu’ya dair yaptığı çözümlemelerle bugüne ışık tuttu. Yaptıkları analizler tuttu. Kürtlerin bu süreçte en çok kazananı olacağını söylemişti. Öyle oldu.”
MA / Ceylan Şahinli
