Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi, intiharların yükselişini, nedenlerini, araçlarını, yöntemlerini hızlarına ve yıllarına dair Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2000 ile 2003 yıllarını kapsayan verilerini mercek altına aldı. İntiharların sebep ve etkilerinin tartışılması, intiharların önüne geçilmesi ve azaltılması için oluşacak çabaları katkı sunmak amacıyla yapılan incelemede, Türkiye’nin geneli ve Kürdistan’daki 23 ile odaklanıldı.
Sonuçlarının raporlaştırıldığı incelemede, son 24 yılda intihar oranının 2,25 kat arttığı tespit edildi. İntihar vakalarının en çok 2022’de yaşandığı kaydedilen raporda, 2000’de kayda düşen intihar sayısı 802 iken 2022’de bu sayının 4 bin 218’e çıktığı vurgulandı. Türkiye genelinde 2010-2014 arası 15 yaş altı intihar vakalarının en yoğun olduğu yıllar olduğu vurgulanan raporda, intiharın vakalarının en çok 20-24 ile 25-29 yaş aralığında gerçekleştiğine dikkat çekildi.
EN ÇOK VAKA 2023’TE GÖRÜLDÜ
Şırnak (Şirnex), Bitlis (Bedlis), Siirt (Sêrt), Batman (Êlih), Mardin (Mêrdîn), Muş (Mûş), Ağrı (Agirî), Iğdır (Idîr), Ardahan (Erdexan), Erzincan (Erzingan), Erzurum (Erzirom), Antep (Dilok), Adıyaman (Semsur), Kilis, Urfa (Riha), Diyarbakır (Amed), Malatya (Meletî), Elazığ (Xarpêt), Bingöl (Çewlîg), Dêrsim, Van (Wan), Hakkari’nin (Colemêrg) intihar oranının 1,99 kat arttığı vurgulanan raporda, bu kentlerde 2000 senesinde kayda geçen intihar vakası 328 iken, 2023’te 779 intihar vakasıyla intiharın en çok görüldüğü yıl olduğu vurgulandı. Raporda, Kürdistan’da yaşanan intihar vakalarının Türkiye geneliyle uyumlu bir biçimde artış gösterdiği belirtildi.
KÜRDİSTANDA KRİTİK YAŞ GRUBU 15-19 ARASI
Kürdistan’daki intihar vakalarının Siirt’te 4,4 kat, Şırnak’ta 3,81, Hakkari, 3,6 dağı Mardin’da 3,35 kat artış gösterdiği vurgulanan raporda, Kürdistan’da en çok intiharın 15-19 yaş grubunda yaşandığı vurgulandı. Bu yaş grubunun “kritik intihar yaş grubu” olarak tanımlanırken, yıllara göre, erkek intiharların kadın intiharlarına oranla ciddi artış gösterdiği tespit edildiği belirtildi.
Raporda, 15 yaş altı çocuk intiharlarında birinci sırada Diyarbakır’ın olduğu, onu Van’ın takip ettiği kaydedildi.
“BİLİNMEYEN NEDEN” İLK SIRADA
İntiharların nedeni “bilinmeyen” nedenin kayıtlarda ilk sırada olduğu vurgulanan raporda, “Zira ‘bilinmeyen’ bir neden intihar vakalarının geriletilmesinde olumsuz bir önermedir. Nedenin bilinmemesi intihara yol açan nedenlerin ortadan kaldırılmasına dönük çabaları oldukça zayıflatacağı gibi ‘intihar’ olarak kayda düşen kimi vakaların intihar mı cinayet mi olduğu konusunu da gündemde tutma riski barındırmaktadır” denildi.
EN ÇOK ARTIŞ SİİRT’TE
Siirt’te intihar oranının 4,4 kat arttığı, 2000-2003 arasında kayda düşen intihar vaka sayısının 15, 2020-2023 arasında bu sayının 66’ya çıktığı ifade edilen raporda, erkek intihar oranının, kadın intihar oranına göre 1,17 kat arttığı belirtildi. Kentte, 2001’de kaba intihar hızı yüz binde 0,37, 2023’de ise yüz binde 3,24 olduğu belirtilen raporda, kentte 15 yaş altı 30 intihar vakasının tespit edildiği, intiharın 78 vakayla en çok 15-19 yaş aralığında görüldüğü kaydedildi. Raporda, intihar nedenine ilişkin 150 vakanın kayıtlara “bilinmeyen” neden olarak geçildiği kaydedildi.
15 YAŞ VE ALTINDA EN FAZLA VAKA DİYARBAKIR’DA
Kent genelinde yaşanan intihar oranı 2,3 kat arttı. İntihar vakalarının en çok yaşandığı yıl aralığı 2020-2023 (414 kişi) yılları olmuştur. Erkekler için en çok 2020-2023 (276 kişi) yıl aralığında, kadınlar için ise en çok 2020-2023 (138 kişi) yıl aralığında intihar vakaları kayda geçti. Kentte kaba intihar hızının en yüksek olduğu yıl 2022 (yüz binde 6,17) yılıdır. 23 kent içinde 15 yaş ve altı yaş grubunda kayda düşen intihar vaka sayısının ilk sırayı aldığı kent Diyarbakır’dır. Verilere göre 24 yıl içinde 15 yaşından küçük 431 kişi (çocuk) intihar etmiştir. İntihar vakalarının en çok yaşandığı yaş grubu olan 15-19 yaş grubunda da aynı biçimde 431 kişinin intiharına rastlanmıştır. Bu bağlamıyla Diyarbakır’da çocuk/genç intiharları için özel çalışmalar yapmak elzemdir.
MA
