İzmir’in Aliağa ve Foça ilçelerinde 2014 yılında kurulan İzdemir Termik Santrali-II, mahkeme kararlarına rağmen faaliyetlerini sürdürüyor. Santral için, 17 Haziran 2010’da “Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) olumlu” kararı verildi. İzmir 2. İdare Mahkemesi, 16 Aralık 2016 tarihinde ÇED kararını iptal etti. Kararda, atık depolama alanının zeytinliklere yakın olduğuna işaret edilerek, bu durumun Zeytinciliğin Islahı Kanunu’na aykırı olduğu belirtildi.
Şirket 22 Mart 2017’de yeniden “ÇED olumlu” kararı aldı. İzmir 5. İdare Mahkemesi, 26 Ekim 2018’de bu kararı iptal etti. Ancak termik santralin faaliyeti son bulmadı. 2009/7 sayılı genelgeye dayanılarak bu kez iptal kararları hiçe sayıldı.
2019’da yurttaşlar Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu. AYM 13 Aralık 2023’te bölge halkının “özel hayata saygı hakkının ihlal edildiğine” hükmetti. Şirket yeni bir ÇED başvurusunda bulundu. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, yeni ÇED başvurusunu İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu’nda (İDK) görüşmeye aldı.
İzmir Büyükşehir Belediyesi, santralın ruhsat alıncaya kadar faaliyetten men edilmesine karar verdi. Belediye, şirketin 2014 yılında yaptığı işyeri açma ve çalışma ruhsatı başvurusunun eksiklikler nedeniyle onaylanmadığını, talep edilen ek bilgi ve belgelerin defalarca istenmesine rağmen sunulmadığını kaydetti. Santralin ruhsatsız faaliyet göstermesi üzerine belediye encümeni tarafından santralin kapatılması kararı alındı. Termik santral mühürlendi. 6 Mart’ta yeni bir “ÇED olumlu” kararı verilmesi üzerine santral, Nisan ayında tekrar faaliyete başladı.
Çevre ve hukuk örgütleri, verilen kararın iptal edilmesini istiyor. Termik santrale karşı yeni bir dava açıldı.
2009/7 SAYILI GENELGE
Termik santrale karşı açılan davanın avukatlarından İpek Sarıca, ÇED kararlarında adil bir değerlendirmenin yapılmadığını söyledi. Av. İpek Sarıca, santralin 2009/7 sayılı genelge üzerinden yeniden “ÇED olumlu” kararı aldığını hatırlatarak, “Bu genelgede diyor ki ‘eğer bir durdurma kararı varsa sen önlem faaliyetleri için çalışmalarına devam edebilirsin, önlemlerini alabilirsin.’ Ayrıca ÇED’in iptaline gerekçe gösterilen nedenler genele bir etki etmiyorsa yeniden ÇED başvurusu yapılabilinir. AYM, ilk iptal kararında zeytinlik alanlarına verilen zararları gerekçe göstermişti. Ancak şirket bu sefer ‘tesisten çıkan külleri zeytinlik alanda toplamıyorum, o külleri satıyorum’ dedi. Biz geçtiğimiz aylarda bu kararın iptali için başvuruda bulunduk” diye konuştu.
KEŞİF KARARI: 282 BİN TL İSTENİYOR
Yaptıkları itiraz doğrultusunda termik santralde yeni bir keşif ve bilirkişi gözlemi yapılacağını aktaran İpek Sarıca, “Bunun için de 282 bin TL istediler. Bu miktarın karşılanması imkansız. Çevre davalarında ücretlerin bu kadar yüksek olmasının nedeni hakkınızdan vazgeçmemizi istemeleri. Dolayısıyla bilirkişi raporlarında ücretlerin bu kadar yüksek olmasından dolayı birçok insan davalarından vazgeçiyor. Santral belli bir süre ruhsatsız çalıştı ve belediye bunu fark ederek tesisi mühürledi. Ancak bu termik santral 10 senedir nasıl çalıştı sorusuna da kimse cevap veremiyor. İlk ÇED raporundan sonra 1 sene içerisinde geçici faaliyet belgesiyle çalışabiliyorlar. ‘Tesis hep bu belge ile çalıştı’ diyorlar. Demek ki ortada bir denetimsizlik var” dedi.
‘SANTRAL GELECEĞİ ÇALIYOR’
Termik santralin havayı kirlettiğini ve “geleceği çaldığını” söyleyen İpek Sarıca, şunları söyledi: “Aliağa’daki kirlilik İzmir Körfezi’ne kadar geliyor. Bu termik santral için 60’dan fazla yurttaş şikayetçi oldu. Santrale karşı verilen mücadele bundan sonra da devam edecek. Tüm alanlarda bu davalara daha fazla sahip çıkılması gerektiğini düşünüyorum. İzmir’deki birçok ekolojik sorunla ilgileniyoruz. Çevre hakkı, yaşam hakkı kadar önemli. Ancak çevre hakkımızı arayamıyoruz. Sağlıklı bir çevrede yaşamadığımız zaman sağlıklı bir yaşamımız da olmuyor. Örneğin İskenderun’da çocuklar sürekli bronşit hastasıydı. Sonrasında fark ettim ki orada bulunan demir-çelik fabrikalarından dolayı çocuklar hastalanıyormuş.”
MA / Uğurcan Boztaş
