Urfa’da 2022-2023 eğitim yılının ara tatil döneminin başlamasıyla birlikte okullarda eğitim görecek öğrenciler için seçmeli ders başvuru süreleri tekrar başladı. Urfa Valiliği resmi internet sitesinde yer alan bilye göre, kent genelinde 870 bin 670 öğrenci, ve 30 bin 699 öğretmen öğretmenin bulunduğu kentte, 2022 yılında sadece 250 öğretmen atandı. Kent genelinde öğretmen açığı yaşanırken özellikle “Yaşayan Diller ve Lehçeler” seçmeli dersinin öğretmen açığı çok daha fazla. 2022’de Türkiye genelinde 20 bin öğretmen ataması yapılırken “Yaşayan Diller ve Lehçeler” bölümünde 2’si Kurmancî, 1’i Dimilkî olmak üzere sadece 3 Kürtçe öğretmenin ataması yapıldı. 2021’de ise yapılan öğretmen atamalarında Rusçada 25, Almancada 210, Arapçada 503, İngilizcede 1938 ataması yapılırken, Kürtçede hiç atama yapılmadı. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) verilerine göre, ortaokullarda aralarında Adıgece, Abazaca, Kurmancî, Dimilkî, Lazca, Gürcüce, Boşnakça, Arnavutça’nın da bulunduğu yaşayan diller ve lehçeler seçmeli dersini 2021-2022 eğitim öğretim yılında 23 bin 28 öğrenci, 2022-2023 eğittim öğretim yılı için ise 24 bin 368 öğrenci seçti.
Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) 26 Ocak 2011’de Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü onaylanmasıyla birlikte Mardin Artuklu, Muş Alparslan ve Bingöl Üniversitelerinde Kürt Dili ve Edebiyatı bölümleri, Bingöl ve Dersim’de ise Zaza Dili ve Edebiyatı bölümleri açıldı. Bölümlerin açıldığı tarihten bugüne her sene yaklaşık 100 öğrenci bu bölümlerden mezun oluyor. MEB’in yaptığı son atamayla birlikte Kürtçe öğretmen sayısı 82 oldu.
BAŞVURU FORMUNDAN ÇIKARILDI
Milli Eğitim Bakanlığı’na (MEB) bağlı ortaokullarda 2022-2023 Eğitim ve Öğretim Yılı döneminde okutulacak seçmeli dersleri tercih süreci 3 Ocak tarihi ile başlarken, Eylül 2012’den bu yana 5, 6, 7 ve 8’inci sınıflar için “Yaşayan Dil ve Lehçeler” adı altında Kürtçenin Kurmancî ve Zazakî lehçelerinde de seçmeli dersler için başvurular başladı. Seçmeli dersler tercihlerinin başlamasıyla birlikte Riha’da birçok okulda hukuksuzluklar da yaşanmaya başlandı. Riha merkezde birçok okul, Kurmancî derslere öğrenci tercihleri olmasına rağmen bu branşı açmazken, Xelfetî (Halfeti) ilçesinde ise okulların yüzde 90’nından fazlasında Kürtçe seçmeli ders başvuru formlarından bile çıkarıldı.
BARO HAREKETE GEÇTİ
Yaşayan Diller ve Lehçeler dersinin seçmeli ders formlarından çıkarılmasına ilişkin harekete geçen Riha Barosu Anadil Komisyonu, Halfeti İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü ile görüşme gerçekleştirdi. Yapılan görüşmeye dair konuşan Avukat Fırat Melik, görüşmede İlçe Milli Eğitim Müdürünün kendilerine okul müdürlerinin MEB’den gelen yönerge ile hareket ettiğini aktardığını söyledi. MEB’den gelen yönergede ise, okulların fiziki durumları ve koşullarına göre okul müdürlerinin seçmeli dersleri açıp açmama yetkisi verildiği bilgisinin kendilerine aktarıldığını söyleyen Melik, bu konuya ilişkin resmi başvuru yapılması halinde baro olarak MEB yönergesinin iptali için hukuki girişimlerde bulunabileceklerini ifade etti.
“ANADİL, ÇOCUĞUN GELİŞMESİ İÇİN OLMAZSA OLMAZ”
Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim Sen) Riha Şube Eşbaşkanı Özlem Ulutaş Şengül ise, Kurmancî seçmeli dersler ile ilgili Riha’da yaşanan hukuksuzluklar değerlendirdi. Bir çocuğun gelişimi evresinde anadilinde eğitim almasının önemine değinen Şengül, anadilin, bir çocuğun kendini en iyi ifade edebildiği, duygularını en iyi yansıtabildiği, en iyi anladığı ve anlatabildiği bir dil olduğunu belirtti. Çocukların anadilinde eğitim almasının duygularını ifade etmesi, sosyalleşmesi, akademik gelişimi ve bilişsel becerilerinin gelmesinde çok önemli olduğunu vurgulayan Şengül, “Çünkü düşündüğü dilde eğitim alamayan bir çocuğun kendini ifade etmesi, akademik olarak belli bir düzeye gelip başarı duygusunu yaşayabilmesi çok mümkün değildir. Çocuk, anadilde eğitim alamadığında aynı zamanda çocuğun oyun ve sosyalleşme sürecinde dezavantajlı bir durum yaşıyor” dedi.
ÜNİTER YAPININ EĞİTİME SANSIMASI
Türkiye’deki üniter devlet yapısına dikkat çeken Şengül, “Tek dilli olmak ülkenin kuruluş temellerinde olan bir sıkıntıdır. Tek millet, tek bayrak, tek devlet diye ifade edilen kavramların gerçek hayattaki karşılığı budur. Tekçi iktidar anlayışının getirdiği sorundur. Oysaki coğrafya olarak çok kültürlü ve çok dilli bir coğrafyada yaşıyoruz. Birçok inancın ve dilin kendine hayat bulduğu bir coğrafyadayken resmi hayattaki bu tekçilik ülkenin rengini söndüren bir yaklaşımdır. Bu tekçi ideolojik bir düzendir. Devletin resmi ideolojisi kendini eğitimde de gösteriyor” ifadelerini kullandı.
“TEORİ VAR PRATİK YOK”
Son yıllarda 5-6-7-8 ve lise bir sınıftaki öğrenciler için Yaşayan Diller ve Lehçeleri adı altında Abazaca, Kurmançî, Zazakî, Lazca ve Gürcüce gibi dillerde seçmeli derslerin müfredata konulduğunu hatırlatan Şengül, bu derslerin pratikte uygulanmasının engellendiğini söyledi. Bu dillerin branş öğretmenlerinin olmasına rağmen atamaların yapılmadığını, kısıtlı sayıda olan öğretmenlere de “Tercih edilmedi” denilerek derslerin açılmadığını kaydeden Şengül, “Çocukların bu dersleri seçmesinin engellendiğini görüyoruz. Bu uygulama ile teorik olarak verilme imkanı açıldı ama pratiksel olarak hayata geçirilmesi noktasında içi boşaltıldı. Okul idareleri öğrencilerin seçtiği derslere müdahale etme gibi bir eğilimdeler. Çoğu zaman okul müdürleri dersleri kendileri seçme ve daha sonra veliye imzalatma yoluna gidiyor. Hiç veliye danışmadan okuldaki branşlara göre de ders seçilmesi gibi uygulamaları da görüyoruz. Genelde öğretmen yetersizliği veya öğrencinin tercih etmediği gerekçesi gösteriliyor. Bu konuda yaptığımız araştırmalarda bunun böyle olmadığını gördük. Okul idareleri öğrencileri daha çok din derslerine yönlendiriyor. Seçmeli dersler zorunlu seçmeliye dönüyor” ifadelerini kullandı.
SUÇ DUYURUSU
Urfa’nın Halfeti ilçesinde karşılaştıkları engelleri anlatan Şengül, okul idarecilerinin büyük bir çoğunluğunun seçmeli ders formlarını öğrencilere dağıtmadığını, dağıtan bir iki okulun ise Yaşayan Diller ve Lehçeler seçmeli dersini formdan çıkardığını dile getirdi. Bu yapılanın suç olduğunu belirten Şengül, hem Halfeti’de hem de Urfa merkezde benzer durumların yaşandığı okul idarecileri hakkında suç duyurusunda bulunacaklarını söyledi.
Ömer Akın / MA
