Sağlık ve Çevre Birliği (Health and Environment Alliance-HEAL), Türkiye’de bulunan büyük kömürlü termik santrallerin hava kirliliğine etkisine dair “Kronik Kömür Kirliliği Kümülatif Sağlık Etkileri Özel Raporu” adlı çalışmasını yayınladı. Kömür kirliliğinin yüksek olduğu Muğla, Zonguldak, Çanakkale ve İskenderun Körfezi baz alınırken, Kütahya, Manisa, Sivas, Kahramanmaraş, Ankara, Bursa, Kocaeli, Şırnak, Bolu, Yalova ve İzmir, çalışma kapsamında incelendi.
TERMİK SANTRAL ÖLDÜRÜYOR
55 yıllık hava kirliliği verilerinin toplandığı raporda, Zonguldak, Çanakkale, Muğla ve İskenderun’daki santrallerin neden olduğu sağlık yükünü dikkat çekildi. Bu illerde ki sağlık yükünün Türkiye toplamının yüzde 40’ına karşılık geldiği belirtilen raporda, Muğla’daki termik santraller ise en fazla erken ölüme neden olduğu aktarıldı. Hava kirliliğinin erken ölüm ve hastalıklara etkisinin ortaya koyulduğu raporda, “196 bin 091 erken ölüm, 117 bin 661 erken doğum, 1 milyon 247 bin 334 çocukta bronşit vakası, 118 bin 542 yetişkinde yeni kronik bronşit vakası, 221 bin 026 hastaneye başvuru, 11 milyon 163 bin 625 astım ve bronşit belirtisi gösterilen gün (astım hastası çocuklarda), 62 milyon iş günü kaybı ve 452 milyon hasta geçirilen gün tespit edildi” ifade edildi.
EN ÇOK ÖLÜM MUĞLA’DA
Yatağan, Kemerköy ve Yeniköy termik santrallerinin bulunduğu Muğla’ya değinilen raporda, “İşletmedeki üç kömürlü termik santralin neden olduğu sağlık sorunlarının ekonomik maliyeti 1,48 trilyon Türk lirasına denk geliyor. Bu da tüm Türkiye’deki termik santrallerin sağlık maliyetinin neredeyse üçte birini oluşturuyor. Muğla’da 1982’de faaliyete geçen ve yaklaşık 40 yıllık bir santral olan Yatağan termik santralinin ise 16 yıl boyunca hava kirliliği kontrol ve arıtma sistemlerine sahip olmadan çalıştığı biliniyor. Yatağan termik santrali ilk günden bugüne, 33 bin 129 erken ölüme, 21 bin erken doğuma, yaklaşık 11,5 milyon gün iş kaybına ve 75 milyon hasta geçirilen güne neden oldu. Santralin Türkiye ekonomisine olan toplam sağlık yükü ise 47,26 Milyar TL” diye aktarıldı.
VERİLER KAMUYA AÇIK DEĞİL
Çalışma kapsamında incelenen İskenderun Körfezi ile ilgili ise şu ifadelere yer verildi: “Üç kömürlü termik santral, işletmeye alınmalarından bugüne toplam 4 bin 717 erken ölüme ve 138,15 milyar TL kümülatif sağlık yüküne neden oldu. Rapor bulgularına göre, santrallerin, tüm ünitelerinde toz filtresi ve kükürt arıtma sistemlerinin bulunmasına rağmen bu sağlık maliyetine neden olmaları arıtma sistemleriyle hava kirletici emisyonları sınır değerlere düşürmenin dahi sağlığı korumak için yeterli değil. Şimdiye kadar Türkiye’de tesis başına emisyon verisi kamuya açık olarak verilmediği için HEAL’in analizi, küresel metodolojilere dayanarak yapılan tahminlere dayanmaktadır. Bu nedenle gerçekleşen sağlık sorun ve maliyetinin, çalışmanın bulgularından daha yüksek olduğu tahmin ediliyor.”
ENDİŞE ARTIYOR
Çalışmanın odağında olan Çanakkale ve Adana’da da endişelerin arttığına dikkat çekilen raporda, “Kömürden kademeli olarak çıkmak için net bir zaman çizelgesinin ve mevcut tesislerin kapatılacakları tarihlerin, en geç 2030 olmak üzere, belirlenmesi. Yapılması planlanan tüm kömür santrallerinin iptal edilmesi ve Hunutlu gibi santrallerin inşaatının durdurulması. Yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde sağlık ve kirlilik verileri konusunda şeffaflık sağlanması. Enerji üretimiyle ilgili her türlü karar ve önlem için sağlık etki değerlendirmesi yapılması. Madenlerde ve fabrikalarda çalışan binlerce insanın yanı sıra, yerel toplulukların sağlığını da iyileştirecek, alternatif iş kollarını teşvik etmek için adil geçiş benzeri mekanizmalar hazırlanması” gibi önerilerde bulunuldu.
MA
