Van T Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan kadınlar hakkında 21 Mart’ta gerçekleştirdikleri Newroz kutlaması gerekçesiyle disiplin cezası verildi.
Newroz’u cezaevinde karşılayan gazeteci Reyhan Hacıoğlu (13 Haziran’da tahliye oldu) ile Hividar Aydın, Ayşe Düzen, Belma Nergiz, Felem Aker ve Jiyan Alpsar, sembolik olarak ateş yakarak kutlama yapmak istedi. Günler öncesinden cezaevi idaresine başvuruda bulunan kadın tutsaklara ancak idare tarafından uzun bir süre yanıt verilmedi. Bunun üzerine tutsaklar, 21 Mart’ta gazete parçalarını tutuşturarak sembolik bir Newroz ateşi yakarak kutlama gerçekleştirdi. İki gün sonra ise Cezaevi Disiplin Kurulu Başkanlığı, tutsaklar hakkında disiplin soruşturması başlattı. Soruşturma kapsamında da cezaevi idaresi tarafından 11 Nisan’da tutsaklara çeşitli disiplin cezaları verildi. Kurul, iki kadın tutsağa hücre cezası diğer kadın tutsaklara görüş yasağı verdi. Karara gerekçe olarak “Kurumda korku, kaygı veya panik yaratabilecek biçimde davranışta bulunmak” iddiası öne sürüldü.
HAKİMLİK İTİRAZLARI REDDETTİ
Tutsaklar, bu karara karşı İnfaz Hakimliği’ne itiraz başvurusunda bulundu. Hakimlik, tutsakların itirazını 13 Mayıs’ta reddetti. Aynı tutsaklar hakkında 8 Mart’ı kutlamalarından dolayı da soruşturma açılmış ve çeşitli cezalar verilmişti. Ancak tutsakların hakimliğe yaptığı itiraz kabul edilerek, cezalar kaldırılmıştı.
DEM PARTİ İHİK’E BAŞVURU
Kadın tutsaklar, avukatları aracılığıyla Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) İnsan Hakları İnceleme Komisyonu (İHİK) üyesi ve Wan milletvekilleri Mahmut Dindar, Gülcan Kaçmaz Sayyiğit ve Gülderen Varlı’ya başvurdu. DEM Partili vekillerde hem konuyu hem de aynı cezaevinde yaşanan sorunları Meclis gündemine taşıdı.
İHİK’e başvuran DEM Partililer, havalandırma kapılarının erken kapandığını, bu durumun havadan faydalanmanın önüne geçtiğini bu durumun ise tutsakların fiziksel ve ruhsal sağlığını doğrudan etkilediğini ifade etti. Kantinlerde cımbız, bitki çayı, farklı marka ped, kaliteli saç kremi ve şampuan gibi hijyen ve bakım ürünlerinin bulunmadığını, kadınlara özgü temel ihtiyaçların görmezden gelindiğini belirten DEM Partililer, İHİK’e yaptıkları başvurunun gerekçesinde “Bu koşullar, kadın mahpusların yalnızca temel haklarına değil, insan onuruna da aykırı bir yaşam dayatmasıyla karşı karşıya kaldıklarını göstermektedir” ifadelerine yer verdi.
TALEPLER
DEM Partililer başvuruda şu talepleri sıraladı:
“-Van T Tipi Kapalı Cezaevi’nde 8 Mart ve 21 Mart etkinlikleri nedeniyle kadın mahpuslara verilen disiplin cezalarının gerekçelerinin insan hakları normları ve cezaevi iç düzeni açısından incelenmesini,
– Kadın mahpusların taleplerinin neden karşılanmadığına dair Van T Tipi Cezaevi İdaresinden açıklama istenmesini,
– Cezaevlerinin kadın mahpusların ihtiyaçlarına duyarlı hale getirilmesi için Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü nezdinde yapısal bir düzenleme önerilmesini,
– Kantin ürün çeşitliliğinin cinsiyete özgü temel ihtiyaçları karşılayacak şekilde yeniden düzenlenmesi, ürünlerin düzenli temin edilip edilmediğinin denetlenmesini,
– Havalandırma saatlerinin mevsimsel koşullara göre bilimsel ve makul kriterlerle belirlenip belirlenmediğinin araştırılmasını,
– Cezaevi disiplin kurullarının kararlarının tarafsızlık, ölçülülük ve temel haklara saygı ilkeleri çerçevesinde denetlenmesini,
– Cezaevlerinde kültürel kimliğin ve inancın barışçıl ifadesine yönelik yasaklayıcı tutumların sistematik olarak gözden geçirilmesini;
– Halen TBMM Adalet Komisyonunda bekleyen 29/1/2025 tarihli 2/2887 E. numaralı; mahpusların gereksiz olarak marş söylemek, slogan atmak gibi eylemlerinin disiplin cezası gerektiren eylemler kapsamında değerlendirilmemesine ilişkin düzenleme yapılmasını öngören Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifimin İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu gündemine alınarak ivedilikle görüşülmesini, bu konuda TBMM Genel Kurulu nezdinde öncelikli değerlendirme sürecinin başlatılmasını,
– Söz konusu başvurunun, Komisyon bünyesinde faaliyet gösteren Hükümlü ve Tutuklu Haklarını İnceleme Alt Komisyonu’na da iletilerek, Van T Tipi Kapalı Cezaevi’nde yaşanan hak ihlallerinin yerinde inceleme yoluyla tespit edilmesi ve konuya ilişkin rapor hazırlanması,
– Komisyon tarafından yürütülecek tüm inceleme, ziyaret ve raporlama faaliyetlerine dair tarafımın düzenli olarak yazılı biçimde bilgilendirilmesi, ayrıca Komisyonun değerlendirme ve tespit sonuçlarına dair hazırlanacak raporların tarafımla paylaşılmasını talep ederiz.”
MA
