Barış ve Demokratik Toplum Sürecinin başarıya ulaşması gerektiğini belirten Amed, Erzirom, Mûş, Cizîr’in ticaret ve borsa odaları temsilcileri, çözüm için iş dünyası başta olmak üzere herkesin elini taşın altına koyması gerektiğini söyledi.
Amed Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) öncülüğünde Amed’de 7’nci Mezopotamya Gurme ve Yöresel Lezzetler Fuarı kapılarını 60 kentten gelen 172 firmaya açtı. Fuar kapsamında Amed’e gelen ticaret, sanayi ve borsa odaları başkanları Kürt sorununun çözümüne dair devam eden sürece ilişkin ajansımıza değerlendirmelerde bulundu.
ÇATIŞMANIN MALİYETİ
DTSO Başkanı Mehmet Kaya, barışın en fazla iş dünyasına yaradığını belirtti. 2013-2015’te yaşanan sürece işaret eden Kaya, “Türkiye’de o zaman ki ekonomik rakamlara baktığımızda sadece bölgenin değil Türkiye’nin ne kadar faydalandığını görebiliyoruz. Yani Türkiye 2014 yılında kişi başı 12 bin dolarlık gayrisafi geliri yakaladı. İlk defa yine 2014 yılında bir trilyon dolara yakın gayrisafi bir yurtiçi hasılatı yakaladı. Genel anlamda dış ticarette biz Irak ile 2014’te, 13 milyar dolarlık bir ticaret ihracat rakamını yakaladık. Bu rakamları tekrardan ancak 2023’lerde yakalayabildik. Yani orada 9 yıllık bir kaybımız söz konusu. Bu yeniden çatışmaya dönmenin maliyetinin ne olduğunu bize gösteriyor” dedi.
‘BARIŞIN KAR PAYI ANLATILMALI’
Çözüm süreçlerinin ekonomiye olumlu yansımalarının topluma doğru anlatılması gerektiğini belirten Kaya, “Genel anlamda iş camiası barış süreçlerinin ülkeye ne kadar faydalı olduğunu rakamlarla gördü ve ortaya koydu. Çatışmasız ortamın en fazla ekonomiye yaradığını görebiliyoruz. İş dünyasının şu önemli iki mesajı net olarak verip bunun etrafında durması ve bunu Türkiye de yaygınlaştırması gerekiyor. Nedir bu: bir savaşın mağduriyetinin, iki barışın kar oranının Türkiye’ye doğru anlatılması gerekiyor. Bu topluma doğru anlatıldığı takdirde toplum bu savaş çığırtkanlarının değil barışın kar payını savunanların yanında duracaktır. Bu da barışı kolaylaştıracaktır” diye konuştu.
‘KOMİSYON İMRALI’YA GİTMELİ’
Sürecin ilerlemesi için Meclis komisyonunun bundan sonrası için önemli adımlar atması gerektiğini söyleyen Kaya, “Devlet Bahçeli bir an önce İmralı’ya gidip görüşmelerin gerçekleşmesi gerekiyor gibi net bir açıklamada bulundu. Türkiye de önemli bir kanadın temsilcisinin, bu mesajları vermesi oldukça önemli. Bu mesajlardan sonra komisyonun yapması gereken ikinci adımı gerçekleştirmektir. O da bir an önce İmralı’ya gidip bu görüşmenin net bir şekilde sağlanarak, ondan sonra Meclis’te yapılması gereken yasal düzenlemelerle ilgili komisyon çalışması” diye ifade etti.
Komisyonun tüm kesimleri dinlediğini söyleyen Kaya, bu tür süreçlerde atılması gereken adımların atılmamasının provokasyona neden olabileceğini vurguladı. Silahtan arınma ile birlikte entegrasyonun, gelişlerin sağlanması ve bununla ilgili yasal düzenlemelerin yapılmasına dikkat çeken Kaya, “Tıpkı Bahçeli’nin açıklamasındaki gibi o güven verici adımların arttırılması gerekiyor. Bu adımlar yasal adımlar kadar önemli ve değerlidir. Barışı yakalamak çok kolay değil. Bakın dünya örnekleri de göstermiştir ki toplumun önemli bir kesimi taşın altına elini koymadığı sürece barışın kalıcılaşma sorunu da ortaya çıkmaya başlar” dedi. Tüm kesimlerin sürece sahiplenerek sorumluluklarını yerine getirmesi gerektiğinin altını çizen Kaya, “Sivil toplumuyla, iş camiasıyla, siyasetçisiyle her kesimin elini taşın altına koyması gerekiyor ki barış kalıcılaşsın” dedi.
ODALAR SÜRECİ ÖNEMSİYOR
Erzurum Ticaret Borsası Başkanı Hakan Oral ise Kürt sorununun çözümsüzlüğünün iş dünyasına yansımasına dair, “Bunun iş dünyasına yansıması 7’inci Diyarbakır Mezopotamya Gurme Fuarı’nda görülüyor zaten. Böyle bir sorunumuz artık yok. 81 ilimizden firmalarımız burada, borsa odalarımız burada. Turizm ve gastronomi noktasında da çok ciddi bir etki analizi olan bir fuardayız” diye konuştu.
Muş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Erdal Koç, 40 yıllık çatışmalı sürecin bölgeye ciddi maliyetinin olduğunu ancak yeni sürecin olumlu geçtiğini belirten Koç, “Varto ilçemiz var. Varto ilçemizin yüzde 95’i Avrupa’da yaşayan bir kesim. Avrupa finansı son bir yıldır bu süreçten ötürü AVM’ler, fabrikalar gibi çok ciddi yatırımlar dönüşüyor. Bu da bizi çok mutlu ediyor. Dediğim gibi süreci biz çok önemsiyoruz. Özellikle iş dünyasına büyük bir faydası olacağı kanaatindeyiz. Gerçekten bölgemiz Doğu ve Güneydoğu coğrafyası çok sıkıntı yaşadı. İş dünyası olarak göçler verdik. Göçü verirken de eğitim seviyesi yüksek, ekonomi seviyesi yüksek, gelişmiş insanları hep kaybettik. Süreci biz oda olarak çok önemsiyoruz” dedi.
‘HERKES ELİNİ TAŞIN ALTINA KOYMALI’
Sürecin başarısı için iş dünyasına da çok iş düştüğünü söyleyen Koç, iş dünyasının görev alması gerektiğini belirtti. Koç, “Çünkü kentin dinamikleri, Ticaret sanayi odaları, iş dünyası olarak yerelde yaptığımız toplantılarda sürecin ekonomik açıdan yansımasının çok olacağını belirtiyoruz. Bu noktada biz de üzerimize düşeni yapacağız” şeklinde ifade etti.
Sürecin çok kolay bir süreç olmadığını insanların sabırlı olması gerektiğini değinen Koç, “Çünkü 40 yıla yakın bir savaştı. Her iki taraftan insanlar ciddi kayıplar verdi. Kimi abisini kimisi babasını kimisi evladını kaybetti. Kolay bir süreç değildi. Çok aceleci olmamak lazım. Bu ülkede yaşayan herkes elini taşın altına koymalı. İş dünyası, siyasi aktörler, normal vatandaş halk hep beraber bu süreci olumlu yönde yürütmeli” dedi.
‘YATIRIMLAR OLUR’
Amed Ticaret Borsası Başkanı Engin Yeşil ise sürecin iş dünyasına yansımasının çok olumlu olduğunu ama sürecin çok uzadığını söyledi. En fazla 6 ay içerisinde olumlu yönde bir şeyler yapılması gerektiğine işaret eden Yeşil, “Örneğin, en azından Selahattin Demirtaş’ın bırakılması lazım. Kayyımların iade edilmesi lazım, hükümetin bu tür adımları atması gerekiyor. Barış süreci olumlu bittikten sonra sadece Diyarbakır için değil hem bölge hem de Ortadoğu için olumlu yönde yatırımlar olur” dedi.
Yeşil, sürecin olumlu sürmesinin Amed, Êlih, Şirnex, Mêrdin’e de olumlu etkisinin olacağını vurgulayarak, “Sadece Güneydoğu tek değil Türkiye genelinde herkes taşın altına elini koyması gerekir. Herkes barışa yönelik çaba sarf etmesi gerekiyor, herkesin barışı desteklemesi lazım. Bir an önce erkenden bitmesi lazım. Süreç 2-3 yıla uzarsa bu başarı olmaz” ifadesinde bulundu.
BARIŞIN ETKİSİ
Cizîr Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Ömer Faruk Yıldırım ise, yürütülen süreci desteklediklerini ifade ederek, “Hem iş dünyası olarak hem de bu acıları iliklerine kadar yaşamış Cizre halkı olarak bu acılarımızın bir daha yaşanmaması adına barış sürecinin bir an önce bitirilmesini istiyoruz. Bundan dolayı çözüm sürecini ekmek ve sudan daha değerli buluyoruz. İş dünyasının barış sürecini kararlılıkla ve cesaretle sahiplenmesi gerektiğine inanıyorum. Atılması gereken adımların atılması için tarafları biraz daha acele davranmaya çağırmaları, adımların atılması içinde üzerine düşeni yapması gerektiğine inanıyorum” diye konuştu.
Bu sürecin başarıya ulaşabilmesi için cezaevindeki insanların serbest bırakılması, Kürt diliyle ilgili adımların atılması gerektiğini belirten Yıldırım, son olarak şunları söyledi: “Barış olmayan bir yerde ne ticaret olur, ne hayat olur, ne kültür olur. Eğer biz bugün bu kadar büyük bir etkinliği Diyarbakır’da düzenleyebiliyorsak, bunu barışın bir kazanımı olarak görüyoruz. Çünkü barışın bahsi bile böyle büyük etkinliklere neden oluyor. Bugün burada Erzurum’dan, Trabzon’dan Türkiye’nin 81 ilinden en az 50-60 tane il temsil ediliyor. Bu ancak barışla olabilir.”
MA
