ABD ile İran arasında Tahran’ın nükleer programına ilişkin yeni bir görüşmenin bu hafta içerisinde gerçekleşmesi bekleniyor. Görüşmelerin Umman’ın başkenti Maskat ya da Norveç’in başkenti Oslo’da gerçekleşeceği belirtilirken iki taraftan da görüşmelerin yerine ve tarihine dair ortak bir açıklama gelmedi.
ABD Başkanı Donald Trump, görüşmelerin perşembe günü yapılacağını açıklamıştı. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bakeyi ise görüşmelerin Pazar günü gerçekleşeceğini söyledi. Dün yapılan açıklamada ayrıca Tahran’ın “kabul edilemez” bulduğu ABD teklifine karşılık yakında ABD’ye nükleer anlaşma için bir karşı teklif sunacakları da belirtildi.
İRAN’DAN NÜKLEER ANLAŞMA İÇİN KARŞI TEKLİF
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Bakeyi, devlet kanallarına yaptığı açıklamada, ABD’nin geçen ay sonunda sunduğu önerinin daha önceki müzakerelerde kararlaştırılan ilkeleri dikkate almadığını belirtti. Sözcü Bakeyi, “ABD’nin sunduğu teklif dengeli değil. Kendi önerimizi hazırlıyoruz; makul, mantıklı ve dengeli bir içeriğe sahip olacak” dedi.
Müzakerelerde, İran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetleri temel çıkmaz olarak belirtilirken ABD, İran’ın topraklarında herhangi bir düzeyde uranyum zenginleştirmesini kabul etmeyeceğini belirtti. Tahran, bu talebin “müzakere dışı” olduğunu vurguladı.
ABD Başkanı Trump, Beyaz Saray’da yaptığı açıklamada, “Onlar (İran) ellerindekinden vazgeçmek istemiyor. Zenginleştirme istiyorlar, buna izin veremeyiz” ifadelerini kullandı. Tahran ise zenginleştirmenin barışçıl enerji üretimi hakkı olduğunu ve Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’na (NPT) uygun şekilde sürdürüldüğünü savunuyor.
YAPTIRIMLARIN KALKMASI TALEBİ
İran Meclis Başkanı Muhammed Bakır Galibaf, ABD teklifinde yaptırımların kaldırılmasına dair herhangi bir somut maddenin yer almadığını belirterek öneriyi “samimiyetsiz” bulduklarını söyledi. Sözcü Bakeyi de yaptırımlar kalkmadan bankacılık ve ticari ilişkilerin normale dönmesinin mümkün olmadığını ifade etti.
Tahran ayrıca, ABD’nin nükleer mesele üzerinden uyguladığı çifte standarda işaret ederek İsrail’in nükleer silah programının görmezden gelindiğini vurguladı. Bakeyi, İran’ın elindeki hassas belgelerin İsrail’in askeri nükleer programına dair kanıtlar içerdiğini ve “İran’ı sürekli sorgulayan tarafların, İsrail’in faaliyetlerini teşvik ettiğini” söyledi.
UAEA İLE GERİLİM
Bu hafta Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) İran’ın nükleer programına dair yeni bir inceleme sürecine başlaması bekleniyor. Avrupa ülkeleri ile ABD’nin, UAEA’da İran aleyhine karar tasarısı sunabileceği belirtiliyor. Tahran ise böyle bir karar çıkması halinde ajansla iş birliğini sınırlandırma uyarısında bulundu.
UAEA Başkanı Rafael Grossi, İran’ın tüm sorulara açık ve şeffaf yanıt vermediği sürece programın barışçıl olduğuna dair güvence veremeyeceklerini söyledi.
NETENYAHU İLE TRUMP GÖRÜŞMESİ
ABD Başkanı Trump’ın, hafta başında İsrail Başbakanı Bünyamin Netanyahu ile yaptığı telefon görüşmesinde İran’ı ele aldığı ve Tahran’a “makul bir teklif” ilettiklerini aktardığı bildirildi. Netanyahu’nun ofisinden yapılan açıklamada, “ABD, İran’dan önümüzdeki günlerde bir yanıt bekliyor” denildi.
2015 yılında imzalanan Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP), Trump yönetiminin 2018’de anlaşmadan tek taraflı çekilmesiyle fiilen çöktü. Ardından yeniden başlatılan dolaylı müzakereler karşılıklı taleplerdeki anlaşmazlıklar nedeniyle hala sürüyor.
MA
