PENa Kurd öncülüğünde, Pen International ile Amed Büyükşehir Belediyesi desteğiyle gerçekleştirilen “Gırona manifestosunun maddelerini uygulamak” konulu konferans Çand Amed Kongre Merkezi’nde devam etti. Şair Kejal Ahmad’ın moderatörlüğünde devam eden konferansta ilk olarak, dil alanında mücadele yürüttüğü sırada yaşamını yitirenler için saygı duruşunda bulunuldu.
Ardından Yazar Dilawer Zeraq, “Varoluş sorunundan yetersizlik bahanesine” başlığıyla Kürt dili üzerinde uygulanan politikalara dikkat çekti. İnkarın en çok dil üzerinde yürütüldüğüne dikkat çeken Zeraq, “Kürtçeyi hem yasaklamışlar hem de gözlemlemişler. Ne ihtiyaçları varsa Kürtçe dilinden faydalanmışlar. Kürtçenin kültürünü kendilerine götürmüşler, hem kabul etmişler hem inkar etmişler. Kürtler kendini ispatlamaya çalışmış. Bugüne kadar da bu mücadele devam ediyor” diye kaydetti.
‘HALKIN İÇİNE GİRMELİ’
PENa Kurd Çevirmeni Samî Tan da “Dil, dilbilimi ve toplumsal dil planlaması” sunumunda Türkçe konuşan, Kürtçe konuşan ve hem Kürtçe hem Türkçe konuşan Kürtlere ilişkin verileri paylaştı. Tan, Kürtlerin dilini öğrenmek, anadilde eğitim almak istediğine dikkat çekti. Kürt diline dönük çalışmaların sokağa, halkın içine girmesi gerektiğinin altını çizen Tan, “Halkın içine girmediği zaman hiçbir anlamı yok. Sokağa çıkıp bu açıdan çalışmalarımızı daha çok halkın içine koymalıyız. Bu dili öğretip, büyütmemiz gerekiyor. Öncelikle bu bilinçte olmamız gerekiyor. Bunu halkın içine girerek yapabiliriz. Kürt dil çalışması yürütürsek, amacımıza ulaşabiliriz. Devlete geri adım da attırabilir. Kendimizi her açıdan örgütlememiz, öncülük yapmamız gerekiyor” ifadelerini kullandı.
NAGİHAN AKARSEL’İ ANDI
Yazar Xecê Şen, “Jineolojinin tanımı ve dil ile edebiyattaki rolü” üzerine konuştu. Xecê Şen, konuşmasına 4 Ekim 2022’de Federe Kürdistan Bölgesi’nin Silêmanî (Süleymaniye) kentinde katledilen Jineoloji Araştırma Merkezi üyesi ve Jineoloji dergisi editörü akademisyen Nagihan Akarsel’i anarak başladı.
Jineolojinin tarihinden bahseden Xecê Şen, kadını tanıma meselesinin artık Kürt edebiyatında, dilinde de tartışılması gerektiğini vurguladı. Kürt yazarlarını, şairlerini hatırlatan Xecê Şen, kadınların romanlardaki, hikayelerdeki ve şiirlerdeki rolüne dikkat çekti. Romanlarda kadınlara en kötü rollerin verildiğine dikkat çeken Xecê Şen, “Kadının rolü değer verilmeyecek bir rol. Birçok romanda taciz, mağduriyet, tecavüze yer veriliyor. Şüphesiz savaşın olduğu yerde bunlar olur. Ama Kürdistan’ın bir hakikati var. O hakikatte kadının mücadelesi. On binlerce kadının ismini yazıp, altını çizebiliriz. Hiçbir zaman düşmanına, erkeğe boyun eğmemiş. Bedeli ne olursa olsun amansız bir mücadele yürütmüş. Toplumumuz artık politik, kendini bilen bir toplum. Edebiyatı artık kadını tanımayla olmalı” şeklinde konuştu.
“Kadın özgürleşmeden, toplum özgürleşmez. Kadınlar özgür olmadıkça, özgür edebiyata ulaşamayız” diyen Xecê Şen, “Şu an önemli olan kadınların özgürlüğüdür. Biz dilimizi, kültürümüzü, mücadelemizi, en temel haklarımızı savunuyoruz. Tüm yazarlarımız roman, hikaye, şiir yazarken, kadına nasıl rol verecek, kadını nasıl tanımlayacak? Jineoloji esasıyla… Bunu talep etmiyoruz, çalışmaların bu şekilde yürütülmesi farzdır” diye kaydetti.
KÜRTLERİN HUKUKİ DURUMU
Hukukçu Sabîr Abdullahîzad ise, “Dört parça Kürdistan’da Kürtlerin hukuki durumu” başlıklı sunum gerçekleştirdi. Dört parça Kürdistan’da Kürtlerin ve Kürt dilinin hukuktaki yerine dair aktarımlarda bulunan Abdullahîzad, “Türkiye anayasasında Kürtçeye hiçbir şekilde yer verilmemiş. Kürt dili üzerinde çok büyük bir baskı var. Onlarca mamoste Kürt dili çalışması yürüttüğü için tutuklanıyor. Şimdi dilden bahsettiğini zaman dil de bir ölçü gibi ama o ölçü esas alınmıyor” şeklinde konuştu.
Son olarak Kürtçe Öğretmeni Dadyar Azad “Başur Kürdistanı’nda Kürtçe dil eğitimine geçiş süreci”ne dair sunum gerçekleştirdi.
Konferans soru-cevap bölümü ardından sona erdi. Konferans yarında Çand Amed Kongre Merkezi’nde devam edecek.
MA
