Pandeminin başından itibaren açıklanan verilerde şeffaf olmayan Türkiye’de Mart ayından bu yana tüm önlemler kaldırılmış durumda. Sağlık Bakanlığı günlük verileri ise 30 Mayıs’tan sonra haftalık olarak açıklamaya başladı. 30 Mayıs’tan 24 Temmuz tarihleri arasında açıklanan 8 haftalık resmi Kovid-19 verilerine göre 384 kişi hayatını kaybetti.
Açıklanan resmi verilere oranla normal şartlarda gerçekleşmesi beklenen ölümlerin üzerinde ölümler gerçekleşiyor. Pandeminin başından beri fazladan ölümleri takip eden Türk Tabipleri Birliği (TTB) Pandemi Çalışma Grubu Üyesi Güçlü Yaman, 24 kentte tespit ettiği veriler üzerinden elde ettiği tabloları Mezopotamya Ajansı’na (MA) anlattı.
Yaman, e-devlet, belediye web siteleri ve mezarlık sistemlerinden İstanbul, İzmir, Trabzon, Hatay, Erzurum, Kayseri, Bursa, Sakarya, Diyarbakır, Konya, Denizli, Sivas, Kocaeli, Antep, Uşak, Maraş, Karabük, Malatya, Van, Elazığ, Tekirdağ, Osmaniye, Çorum, Bandırma illerine dair ölü verilerine ulaştı.
“GÜNLÜK FAZLADAN ÖLÜM SAYISI 316”
Ölümlerin arttığını belirten Yaman, 27 Temmuz – 2 Ağustos tarihleri arasında 24 kentten tespit ettiği günlük ortalama fazladan ölüm sayısının 151 olduğunu açıkladı. Türkiye’nin tamamı için hesaplanan günlük ölüm sayısının 316 olduğunu dile getiren Yaman, fazladan ölümlerde 4 hafta önce başlayan artışın devam ettiğine dikkati çekti. Yaman, “Temmuz başında salgın öncesi ortalamanın bile altına düşen ölümler son 4 haftada hızlı bir tırmanışla ortalamanın yüzde 28 üzerine çıktı. Ve bu artış özellikle son hafta verisi olan kentlerin birçoğunda yaşandı. Bunu salgından farklı bir nedenle açıklayabilmek mümkün değil” diye belirtti.
“ÖLÜMLER RESMİYETİN 10 KATI FAZLA”
Söz konusu artış hızının geçen yıl bu zamanlar yaşanan Kovid-19’un “Delta” varyantı dalgasının artış hızıyla aynı olduğunu dile getiren Yaman, ancak fazladan ölümlerle resmi Kovid-19 ölümleri arasında bu yıl büyük bir ayrışmanın yaşandığına dikkati çekti. Yaman, “Geçen yıl Delta dalgası yaşanırken fazladan ölümler resmi Kovid-19 ölümlerinin iki kati civarındayken bu oran bu yıl on katına kadar çıktı. Resmi ölümlerde de bir artış var fakat bu gerçek ölümlerin çok çok altında. Bir anlamda hasta/vaka demagojisiyle salgın ölümlerinin gizlendiği 2020 yazına geri döndük. Hatırlarsanız Sağlık Bakanı 2020 yazı sonrası yaptığı açıklamada ‘ulusal çıkarları korumak’ amacıyla verileri gizlediğini itiraf etmişti” ifadelerini kullandı.
MAKAS AÇILIYOR
Elde ettiği veriler ve açıklanan resmi rakamlar üzerinden Temmuz ayına dair hazırladığı tabloyu paylaşan Yaman, resmi Kovid-19 ölümleri ile fazladan ölümler arasındaki makasın nasıl açıldığını gözler önüne serdi.
Yaman, söz konusu tabloyu şöyle yorumladı: “Burada bahsedilen fazladan ölüm sayıları Türkiye’deki ölümlerin yarıya yakının gerçekleştiği 24 kentin belediyesinin internette paylaştığı vefat verileri üzerinden hesaplanıyor. Bu hesaplar tüm nedenlere bağlı ölümlerle yapılıyor ve bu yıl beklenenin üzerinde gerçekleşen ölüm sayılarını gösteriyor. Geçtiğimiz dalgalara bakıldığında da fazladan ölümlerdeki artış ve inişlerle resmi Kovid-19 ölümleri arasında uyum olduğu görülür.”
Salgının başından bu yana fazladan ölümlerin resmi ölümlerin çok üzerinde seyrettiğini de hatırlatan Yaman, “Sağlık Bakanı Koca, Kasım 2021’de gerçek ölümlerin açıklananın 3 katı olduğunu söyleyerek, bu grafikte yapılan Türkiye projeksiyonunu (kırmızı kesikli çizgi) doğrulamış oldu” dedi.
Pandeminin başından bu yana fazladan ölümleri hesaplayan Yaman’ın 11 Mart 2020’den 2 Ağustos 2022’ye kadar elde ettiği veriler ve açıklanan resmi rakamlar üzerinden yaptığı hesaplara göre resmi Kovid-19 ölüm sayısı 99 bin kişiyken, Türkiye geneli fazladan ölümler 294 bini buldu.
Zemo Ağgöz / MA
