Kürt sorununun çözümüne dair yürütülen Barış ve Demokratik Toplum Süreci’nin hedefine ulaşması için iktidar ve muhalefetin yanı sıra birçok kesim tarafından tartışılmaya devam ediyor. Türkiye akademisinin sorunu, akademik sınırlar içinde tartışmaya istekli görünmüyor. Akademinin bu tutumunu eleştiren Kafkas Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Ana Bilim Dalı’ndan Doç. Dr. Adem Çelik, barışı inşa etme, barış için uğraşma bütün akademisyenlerin ve entelektüellerin görevi olduğunu belirterek, bu konuda akademinin bir özeleştiri yapması gerektiğini ifade etti.
Cumhuriyet ve demokrasinin buluşamamış olmasının çatışmalı sürecin temel nedeni olarak gören Çelik, “Gelinmiş olan aşamada Cumhuriyeti, demokrasi ile buluşturmaya dönük bir iradenin belirli kesimlerde açığa çıktığı görülüyor. Barış sürecinin temel amaçlarından birisi de 102 yıllık Cumhuriyeti demokrasi ile taçlandırmak gibi görünüyor. Tabii bunun en önemli boyutlarından birisi inkara ve asimilasyona dayalı tekçi kimlik yerine, çoğulculuğu tanıyan ortak bir zeminin kurulmasıdır. Dolayısıyla farklı kimliklerin tehdit olmaktan çıkıp bir zenginlik haline geldiği, farklılıklarımızla birlikte ortaklık inşa edebileceğimiz yeni bir dönemi düşünme, tartışma aşamasına girdik” diye konuştu.
‘GEÇİŞ DÖNEMİ HUKUKU GEREKLİDİR’
Barış süreçlerinin uzun zaman gerektiren mücadele süreçleri olduğunu ifade eden Çelik, “Demokratik toplum dediğimiz süreç, uzun ve erimli bir süreçtir. Dolayısıyla bugünden yarına kısa vadede çok büyük mesafeler alacağımızı düşünmek yerine, barışı toplumsallaştırarak, toplumun demokratik dinamiklerini açığa çıkararak Cumhuriyeti demokratik demokrasi ile taçlandırmak ve şiddet iklimden çıkmak olası gibi görünüyor. Bunun için Kürt siyaseti üzerine düşen adımların önemli bir kısmını atmış gibi görünüyor. Bundan sonra barış süreçlerinde terhis, silahsızlanma ve yeniden entegrasyon dediğimiz bir geçiş dönemi hukuku gerekli. Onun da ötesinde aslında çatışmaya neden olan kök sorunları çözebilecek demokratik adımların atılması en önemli noktalardan birisi. Yoksa barış sadece silahların susması anlamına gelmiyor” diye konuştu.
‘FARKLILIKLARI TANIYAN KÜLTÜR OLUŞTURULMALI’
Barış süreçlerinde silahların susmasının önemli bir yere sahip olduğunu da vurgulayan Çelik, “Elbette silahların susması önemli. Toplum için büyük bir kazanım. Ama silahların yeniden konuşmayacağı demokratik ve farklılıkları tanıyan ortak bir siyasal kültürün oluşması, barışın sürdürülebilirliği açısından elzem noktalardan birisidir. O yüzden perspektifimizi salt negatif barışla değil, toplumsal sorunları ve çatışmaya neden olan kök problemleri çözebileceğimiz bir pozitif barış perspektifiyle oluşturmamız gerektiğini düşünüyorum” diye belirtti.
‘TOPLUM KAYGILI BİR POZİSYONDA’
Barış ve Demokratik Toplum Süreci’nin inşasında sadece siyasal aktörlere değil; toplumsal gruplara çok önemli görev ve sorumluluklar düştüğünü kaydeden Çelik, “Barış yukarıdan inşa edilebilecek bir şey değildir. Aynı zamanda aşağıdan toplumun sahiplenmesi ve mücadelesiyle kurulabilecek bir olgudur. Dolayısıyla toplumun barış sürecinin sahiplenmesi, iktidar içerisinde demokratikleşme konusunda tereddüt gösteren grupları demokratikleşme noktasında zorlaması ve barışın kurulabilmesi için elzem noktalardan birisi gibi görünüyor. Yine ben demokratikleşme meselesini birilerinin yukarıdan bahşettiği bir şey olarak görmüyorum. Demokratikleşme, toplumun mücadelesinin bir sonucu olarak açığa çıkacak. Son dönemlerde toplumun demokratikleşme konusunda belirli bir duyarlılığa sahip olduğunu da düşünüyorum. Barış konusunda da belirli bir duyarlılığa sahip olduğunu düşünüyorum. Ancak bu duyarlılığın henüz daha ciddi ölçüde siyasal alana yansıyıp yansımadığı kuşkulu. Toplum biraz daha barışı destekliyor; ama kaygılı bir pozisyonda ya da izleyen bir pozisyonda. Eğer toplum, izleyen pozisyondan çıkıp barışı kurabilecek bir özne olduğu bilinciyle hareket ederse barışı kurmak kolaylaşır” şeklinde konuştu.
‘BU DÖNEM AKADEMİSYENLERİ SORUMLU KILMAKTADIR’
Barışın temel bir insan hakkı olduğunu ve bu süreçte toplumun aydınlarına, entelektüellere önemli görevler düştüğünün altını çizen Çelik, şöyle devam etti: “Barış için çalışmak bir aydının temel sorumluluğudur. Dolayısıyla barışı inşa etme, barış için uğraşma bütün akademisyenlerin ve entelektüellerin görevidir. Ama bir öz eleştiri yapmak lazım. Türkiye akademisinin barış konusunda yeterince hazır olmadığını söylememiz gerekiyor. Özellikle hem hakim eğilimi benimseyen akademisyenler hem de muhalif eğilimi benimseyen akademisyenlerin son süreçte yürütmüş olduğu tartışmalar ne Türkiye’deki barış üzerine ne de dünyadaki barış örnekleri üzerine yeterince çalışmadıklarını düşündürmektedir. Akademisyenlerin savaş döneminde söyleyebileceği çok şey yoktur. Çünkü savaş sözün çok konuşulmadığı dönemlerdir. Barış, aslında ya da içinde bulunduğumuz yeni dönem silahlar yerine sözün hükmünün olacağı temel toplumsal meselelerimizi birlikte tartışacağımız bir dönemdir. Bu dönem kaçınılmaz olarak akademisyenleri sorumlu kılmaktadır. Dolayısıyla akademisyenlerin hepsinin barışı inşa etmek, konuşulabilir bir demokratik toplum yaratmak gibi bir sorumluluğu zaten var. Ancak akademik dünya barış meselesi üzerine yeterince hazırlanmış mı gibi bir soruya çok olumlu yanıt vermek mümkün değil.”
Çatışmalarda yaşanan ağır bedellere işaret eden Çelik, şunları söyledi: “Onlarca, yüzlerce, binlerce canımızı son 50 yıllık süreçte kaybettik. On binlerce insanımız, yüz binlerce insanımız, milyonlarca insanımız göç etmek zorunda kaldı. Herhalde bu tek neden bile barışın olması için yeterlidir. Barışın olmaması için önerdiğimiz nedenlerden daha büyük bir nedendir. Dolayısıyla bana kalırsa akademi dünyası, barışın neden olmayacağı üzerine kafa yormaktansa barışın nasıl olabileceğine kafa yormalı ve barışın olması için mücadele etmelidir”
MA / Ömer Akın
