Adıyaman’ın Kahta ve Sincik ilçelerini birbirine bağlayan Cendere Deresi (Chabinas) üzerinde Romalılar döneminde yapılan tarihi Cendere Köprüsü, görkemiyle dikkat çekmeye devam ediyor. Köprü, Roma İmparatoru Septimius Severus’un emriyle o tarihte Samsat’ta (Somasata) karargâh kuran 16’ncı Lejyon Falvia Firma’nın generali Alfenius Senecio komutasındaki Marius Perpetus tarafından MS 198-200 yıllarında yapıldı. Ana kemer ve tahliye kemeri olmak üzere iki kemerden oluşa köprü, her biri tonlarca ağırlıkta olan düzgün kesme taşlardan inşa edildi. 7 metre genişliğinde, 30 metre yüksekliğinde ve 120 metre uzunluğunda olan köprünün en ilginç mimari özelliği ise, harç kullanılmadan yapılmış olması. Köprü, her iki tarafından rampa biçiminde yükselerek orta kısımda birleşiyor. Bu özellik köprünün hem statik olarak dayanıklılığını artırıyor hem de köprüye anıtsal bir görünüm kazandırıyor.
92 KAYADAN OLUŞUYOR
Her biri 10 ton ağırlığında 92 kayadan meydana gelen köprünün üzerindeki Latince kitabe de Roma İmparatoru Septimius Severus’un eşi ve oğulları adına yaptırıldığı anlaşılıyor. Orijinalinde 4 korint sütunun bulunduğu köprünün Kahta tarafındaki ikisinin Septimius Severus ve eşine, Sincik tarafındaki ikisinin ise oğullarına adandığı bilgisi yer alıyor. Ancak oğullardan Geta’ya ait olan sütunun, onu öldüren ve kardeşine ait her şeyi yok etmek isteyen Caracalla adlı kardeş tarafından yıkıldığı belirtiliyor. Yine köprü üzerindeki tablette Geta’nın isminin olduğu anıt yazısının da kazındığı görülüyor.
Köprünün koruma korkuluklarında yer alan yazıtlarında, Roma döneminde onarımdan geçtiği bilgisi yer alıyor. 1997’de bakımdan geçmesinin ardından köprüden daha önce 5 ton ağırlığına kadar olan taşıtların geçmesine izin verilirken, 500 metre ilerisine 2002 yılında yapılan yeni köprüden sonra araç geçişleri tarihi köprüde yasaklandı.
‘TARİHİ YAPI KORUNMALI’
Adıyaman’daki tarihi yerleri ziyarete Antalya’dan gelen Abdullah Doğan, köprünün ihtişamına hayran kaldığını belirtti. Doğan, “Cendere Köprüsü Antalya’da bulunan Aspendos Köprüsü’ne benziyor. Yapılış tarihleri de bildiğim kadarıyla aynı döneme denk düşüyor. Şimdilerde yapılan köprülerle eskiden yapılan köprüleri gördüğümde, aradaki estetik, sağlamlık farklılıkları görebiliyorsunuz. Buralarda eskiler hem ticari hem savunma amaçlı bu köprüyü kullanıyordu. Bu tarihi yapının sütunları, işlemesi ve büyük mimarisiyle bugünlere kadar gelmesi çok önemli. Bu tarihi yapılar doğa güzellikleriyle birlikte daha fazla korunmalıdır” dedi.
Ferhat Çelik – Müjdat Can / MA
