Dönemin Genelkurmay Başkanı Kenan Evren’in başını çektiği 12 Eylül 1980 askeri darbesinin üzerinden 43 yıl geçti. Darbenin yıl dönümü dolayısıyla birçok kentte açıklama yapıldı.
İSTANBUL
İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi, eski TRT Radyosu binası önünde açıklama yaptı. Siyasi parti ve demokratik kitle örgütü temsilcilerinin katıldığı açıklamada, “12 Eylül’ün 43’üncü yılında ne darbe ne diktatörlük acil demokrasi acil insan hakları” pankartı taşındı.
İHD İstanbul Şube Başkanı Gülseren Yoleri, 12 Eylül’de yaşananları hatırlattı. Yoleri, yeni darbelerin yaşanmaması için şu önerileri sıraladı: “Darbe kurumlarını kapatmak, hak ihlallerine neden olan yasaları tüm sonuçları ile ortadan kaldırmak, darbecileri ve darbe sürecinde işlenen suçları cezalandırmak, darbe nedeniyle doğan zararların giderini de kapsayacak şekilde onarıcı adaleti sağlamak, hak ve özgürlükleri evrensel ölçülerde genişletmek ve baskıdan kurtarmak, demokratik ve özgürlükleri esas alan yeni bir anayasa yapılması, demokratikleşme yanında çatışma çözümü ve pozitif barışı sağlamak ve kurumsallaştırmak.”
78’liler Girişimi, Taksim’de bulunan Kazancı Yokuşu’nda açıklama yaptı. Darbeye dair dövizlerin taşındığı açıklamaya, çok sayıda siyasi parti ve sivil toplum örgütü temsilcisi katıldı. Açıklamada sık sık, “Gün gelecek devran dönecek darbeciler halka hesap verecek” sloganları atıldı.
İnsan hakları savunucusu Nimet Tanrıkulu, Özgür Gündem gazetesi ile dayanıştığı gerekçesiyle hakkında 1 yıl 3 ay hapis cezası verilen ve tutuklanan 78’liler Girişimi Sözcüsü Celalettin Can’ın sağlık problemlerinin olduğunu hatırlattı. Tanrıkulu, Can’ın serbest bırakılması çağrısı yaptı.
78’liler üyesi İsmet Evren, “Türkiye’nin resmi muhalefet siyasetçilerinin 12 Eylül rejimi ile uzlaşmasının bedeli Erdoğancı tekçi rejim oldu. Erdoğan, darbeden 20 yıl sonra hazır bulduğu antidemokratik anayasayı ve yasaları kendi siyasi yükselişi için sonuna kadar kullandı” dedi.
Evren, “Gelinen noktada savaş ve çatışma ortamı toplumsal ayrıştırma, yoksullukla terbiye etme, kaygı ve korku iklimi eşliğinde, iktidarı sürdürme ve siyaset yapma biçimi olarak sürdürülüyor” diye belirtti.
Emekçi Hareket Partisi (EHP) Genel Başkanı Hakan Öztürk ise, tüm darbelere rağmen ülkede demokrasi ve barış arayışlarının sürdüğünü belirerek, darbe zihniyetine karşı mücadelenin sürdürülmesi çağrısında bulundu.
TALEPLER
Ardından şu talepler sıralandı:
“* 12 Eylül darbesinden bu yana hükümetlerin değişmesiyle birlikte kısmi değiştirmelerle sürdürülen 1980 Darbe Anayasasının kaldırılarak; demokratik, özgürlükçü, eşitlikçi ve sosyal bir anayasanın toplumsal bir mutabakat ile yapılmasını talep ediyoruz.
* Diyarbakır 5 Nolu Askeri Cezaevi’nin her karesinde yaşanan gerçekliğe bağlı kalarak, büyük insanlık ve ülke için ‘İnsan Hakları Müzesi’ne dönüştürülmesini talep ediyoruz.
* Toplumsal barışın, adaletin, kolektif ve bireysel hak ve özgürlüklerin sağlandığı, baskının ve şiddetin değil özgürlüğün ve eşitliğin olduğu Demokratik Cumhuriyette yaşamak istiyoruz.”
URFA
Riha 78’liler Girişimi, baro binası önünde 12 Eylül’e dair açıklama yaptı. İnsan hakları savunucusu Akın Birdal ve DİSK Basın-İş Genel Başkanı Faruk Eren’ın yanı sıra çok sayıda kişi katıldı. Riha 78’liler Girişimi üyesi ve DBP Riha İl Eşbaşkanı Vahit Akgü, 78’liler Girişimi Sözcüsü Celalettin Can’ın geçtiğimiz günlerde tutuklanmasına tepki gösterdi. 12 Eylül’ün günümüzde de devam ettiğini belirten Akgün, baskı politikalarına karşı ortak mücadele vurgusu yaptı.
HATAY
İHD İskenderun Şubesi, deprem sonrası kurulan konteynerde açıklama yaptı. Derneğin Eşbaşkanı Ayten Kılınç, 12 Eylül darbesinde yer alanlar hakkında etkili bir soruşturma başlatılmadığını ifade etti. Kılınç, yen bir toplumsal sözleşme ve demokratik bir anayasaya ihtiyaç duyulduğunu ifade etti.
İHD Hatay Şubesi de 12 Eylül darbesinin yıldönümü nedeniyle yazılı açıklama yaptı. Açıklamada, “Militer değer yargılara, hiyerarşik ilişkilere ve biat kültürüne karşı sonuna kadar mücadele edeceğiz. 12 Eylül bir milat değildir. Militarizm bu coğrafyanın maalesef ki siyasi geleneğinin özünü oluşturmaktadır. Bu nedenle insan hakları savunucuları olarak 12 Eylül askeri darbesinin yıldönümünde militarizme karşı olan tutumumuzu bir kez daha tüm kamuoyuyla paylaşmak istiyoruz” denildi.
MERSİN
Mersin Emek ve Demokrasi Platformu ve Mersin 78’liler Girişimi Derneği, Özgür Çocuk Parkı’nda açıklama yaptı. 78’liler Girişimi Derneği Başkanı Yeşim Dağgeçen, demokratik, özgürlükçü ve eşitlikçi bir anayasa talebinde bulundu. Dağgeçen, “Tüm cezaevlerinde yaşanan ve Diyarbakır 5 Nolu Askeri Cezaevinin her karesinde yaşanan gerçekliğe bağlı kalarak, büyük insanlık için ‘İnsan Hakları Müzesine’ dönüştürülmesini talep ediyoruz” dedi.
MA
