Artık klamlarını tek başına söylüyor

Adıyaman merkeze bağlı Xisor Bölgesi’nde yer alan Gomika (Çamyurdu) köyünde yaşayan 85 yaşındaki Xafê Ana olarak bilinen Hanife Yorulmaz seslendirdiği klam ve ağıtlarla tanınıyor. Yaşadıklarını ve günlük yaşamını söylediği ağıtlarla anlatan Xafê Ana, bölgenin dengbêjlik kültürüne de renk katıyor.

14 yaşındayken evlendirilen Xafê Ananın 7 çocuğu var. Tek gözlü bir evde tek başına yaşayan Xafê Ana, geçimini ise yaptığı el işlemesi süslemelerle sağlıyor. Henüz çocukken kasetçalar teypten dinlediği klamlardan etkilendiğini belirten Xafê Ana, bunlara günlük yaşamda karşılaştığı sorunları da ekleyip seslendiriyor.

YOKSULLUK İÇİNDE BİR YAŞAM

Yoksul bir ailede dünyaya gelen Xafê Ana, çocukluğunu yaşamadan evlendirildiğini ifade ederek, “Biz 5 kişilik bir aileydik. Babam, annem ve 2 kız kardeşim daha vardı. Onun dışında kimsemiz yoktu. Babam da henüz 7 yaşındayken anne ve babasını kaybetmiş. Babam yoksuldu, bizler de bu yoksulluk içerisinde büyüdük. Babam beni kendi gibi yetim biri ile evlendirdi. Kömür beldesine gelin gittim. 7 tane çocuğum oldu. Zorluklar içerisinde çocuklara baktım” ifadelerini kullandı.

YAŞAM MÜCADELESİ

Babasının erkek çocuğu olmadığı gerekçesiyle 14 yaşındaki bir çocukla evlendiğini ifade eden Xafê Ana, “Ceylan gibi güzel ve ürkek bir kızdı. Babamın ondan 1 erkek çocuğu oldu. Babamın eşi daha sonra iki çocuğunu bırakıp babasının evine gitti. Ben de hem babamın çocuğuna hem de kendi çocuğuma bakmak durumunda kaldım. İkisini birlikte emziriyordum. Çocuğu çok güzel büyüttüm. Daha sonra okuyup doktor oldu” dedi.

85 yıllık ömrüne çok şey sığdıran Xafê Ana, çocukluk ve gençlik yıllarını anımsatarak, “O zamanlar dayanışma vardı. Herkes birbirine yardım ediyordu. Şimdi ise köyde herkesin evinin önünde arabası var. Ona rağmen kimse kimseyi tanımıyor. Herkes bir birine yabancı” diye sitem etti.

ARTIK KLAMLARINI KİMSE DUYMUYOR

Eskiden ölen kişinin yaşam hikayesini mezarı başında ezgili bir şekilde okuduğunu söyleyen Xafê Ana, dilinden düşürmediği klam ve ağıtları şimdi tek başına söylediğini belirtti. Kürtçe müziği çok sevdiğini ifade eden Xafê Ana, “Çocukluğumdan beri dinlediğim, duyduğum her müziği hatırlıyorum. Hatırladığım müziklere bende bir şeyler ekleyip söylüyorum. Eskiden taziyelerde ve mezar başında kişinin hastalığına, hikayesine göre bir şeyler uyarlayıp söylerdim. Şimdilerde ise bir yere gidemiyorum. Kendi başıma odamda söylemeye devam ediyorum” şeklinde konuştu.

Geçiminin evde işlediği süs eşyalarını satarak sağlayan Xafê Ana, çalışırken de yaşamını anlatan klamlar söylüyor.

Xafê Ananın söylediği klamın bir dörtlüğü şöyle:

“Hama nabe tapû senedê hemû cîhanê li ser meriya bê, dîsa du metre para meriya bê.

Min go dilê min dêra felek li me xêr e derdê me re kul û penceşêr e.

Ez rêke dûr im li şevê dinêrim, kaniyên gûnde me li ber çîyê ne

Ez her dem tî me û westiya me, ez li wî gundî xerîb im.”

Xafê Ananın söylediği klamın Türkçesi ise şöyle:

“Bütün dünyanın tapu ve senetleri senin olsa, yine de payına 2 metre mezar düşer

Yüreğim dert ile dolu, erkeklerin derdi insanı kanser eder

Uzak bir yoldayım gözlerim gecede, köyün pınarları dağın yamacında

Ben hep yorgun, susamışım, bu köyde bir yabancıyım.”

Ferhat Çelik – Müjdat Can / MA