SAMER Saha Araştırmaları Merkezi, “Dönemsel Söylem ve Pratikler Bağlamında Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde Yapılan Kamuoyu Araştırmalarının Analizi” başlığıyla yaptığı saha araştırmasıyla süreçle ilgili periyodik değişimleri ölçerek, bunu raporlaştırdı. Barış ve Demokratik Toplum Süreci tartışmalarının ve süreç içerisindeki tarafların dönemsel söylem ile pratiklerinin; Kürdistan’daki yansımalarını ölçmeyi amaçlayan rapor, 16 kentte yapılan araştırma doğrultusunda hazırlandı. Ocak, Mart, Mayıs ve Ekim aylarında yapılan araştırmada, çalışmanın başlangıç referansı, Meclis açılışında (1 Ekim 2024) MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) sıralarıyla tokalaşması ve 22 Ekim 2024’te grup konuşmasındaki çağrısıyla, çözüm süreci tartışmalarının yeniden görünür hale gelmesi oldu.
Ocak ayında yapılan bin 508, Mart ayında bin 509, Mayıs ayında bin 504 ve Ekim ayında bin 543 kişiyle yüz yüze yapılan görüşmelerle hazırlanan rapor; gündem önceliklerinin dönemsel değişimi, söylem-pratik uyumu üzerinden güven üretimi, hukuki-kurumsal talep setlerinin artışı ve sorumluluk atfı ile meşruiyet haritasını birlikte ele aldı. Raporda, süreç analizinde belirli eşik olayların (çağrı/manifesto tartışmaları, fesih/silah bırakma gündemi, komisyon tartışmaları vb.) kamuoyunun hangi başlıkları “daha önemli” gördüğünü varsayımı temel alındı.
‘TÜRKİYE’NİN EN ÖNEMLİ SORUNU NEDİR?’
“Türkiye’nin en önemli sorunu nedir?” sorusuna Ocak ayında katılımcıların yüzde 53,6’si “Ekonomik kriz” yüzde 27,7’si “Kürt sorunu” yanıtını verdi. Aynı soruya PKK’nin ateşkes ilan ettiği Mart ayında yüzde 62,3 “Ekonomik kriz”, yüzde 23,7 ise “Kürt sorunu” yanıtı verildi. Yine PKK’nin kongresini toplayarak fesih ve silah bırakma kararı aldığı Mayıs ayında “Ekonomik kriz” diyenlerin oranı yüzde 68,9’a çıktı, “Kürt sorunu” diyenlerin oranı yüzde 16,4’e düştü. Mayıs oranı, hükümettin adım atmamasından kaynaklı olarak, Türkiye’nin en önemli sorununu Kürt sorunu olarak görenlerin oranında artış yaşandı. Mayıs’ta yüzde 16,4’e düşen bu oran Ekim ayında yüzde 21,2’ye çıktı. En büyük sorun olarak “ekonomik krizi” görenlerin oranı da Ekim ayında 59,7’ye geriledi.
İKTİDARIN SÖYLEM VE PRATİĞİ UYUMLU BULUNMADI
“Hükümetin söylem-pratik uyumuna” dair Ocak, Mayıs ve Ekim aylarında yöneltilen soruya dair de ciddi değişiklikler gözlemlendi. İktidarın söylem ve pratiğinin uyumlu olup olmadığı sorusuna Ocak ayında yüzde 16, Mayıs ayında yüzde 27,7 Ekim ayında ise yüzde 25,6 oranında olumlu bulan yurttaşlar; Ocak ayında yüzde 27,1, Mayıs ayında yüzde 29,9, Ekim ayında ise 47,7 oranında olumsuz buldu.
TALEPLERDE ARTIŞ GÖZLEMLENDİ
Raporda yurttaşların talep ettiği başlıklara da yer verildi. Mart ayında İnfaz Kanunu’nda değişiklik talep eden yurttaşların oranı yüzde 65’ken, Ekim ayında yüzde 13’lük bir artışla yüzde 78’e çıkıyor. Yine Terörle Mücadele Kanunu’nun (TMK) kaldırılmasını talep edenlerin oranı Mart ayında yüzde 60,4’ken, Ekim ayında yüzde 62,4’e çıkıyor. Hasta tutsakların serbest bırakılması talep edenlerin yüzdeliği Mart ayında 68,5 iken, Ekim ayında 74,9’a; ceza süresi dolmuş tutsakların koşulsuz serbest bırakılması talebi ise Mart ayında yüzde 66,7’den, Ekim ayında yüzde 74,5’e çıkıyor. “Umut hakkı”nın yasal olarak tanınması noktasındaki talebin oranı ise Mart ayında yüzde 68,9’ken, bu oran Ekim ayında yüzde 71,9’a çıkıyor. Süreci yürütenlere yasal güvencenin tanınması talebinin de yüzde 66,7’den 74,7’ye çıkması, yurttaşların geçmiş süreçlerde süreci yürütenlere dönük yargı baskısına dair güvensizliğe işaret ediyor.
Bunun yanı sıra sürecin olumlu sonuçlanacağına dair beklentiye dönük Ocak ayında yüzde 18,9 “Evet”, yüzde 20,4 oranında “Hayır”; Ekim ayında ise yüzde 23,3 oranında “Evet”, yüzde 24,8 oranında “Hayır” denildiği gözlemlendi.
EN YÜKSEK YETERLİLİK ATFI ABDULLAH ÖCALAN’A YAPILDI
Aktörlerin sorumluluklarını ne derece yerine getirdiğine dair soruda ise en yüksek yeterlilik atfı Kürt Halk Önderi Abdullah’a Öcalan’a yapılırken, en düşük yeterlilik atfı muhalefete yapıldı. Abdullah Öcalan yüzde 42,9, PKK 40,5, sivil toplum kuruluşları 25,3, iktidar 24,8, Meclis 22,1, muhalefet ise 20,3 oranında yeterli bulundu.
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi başlığında Ekim ayında yapılan çalışmada “Yapıcı ve samimi ilişkiler” isteyenlerin oranı yüzde 34,5’ken, Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi’yle işbirliği yüzde 23,3 olarak ölçüldü.
Rukiye Payiz Adıgüzel / MA
