Ankara’nın Altındağ ilçesindeki İstiklal Mahallesi, Cumhuriyet Dönemi’ne kadar genellikle Yahudi nüfusunun yaşaması ve mahallede bir Sinagog’un yer almasından dolayı Yahudi Mahallesi olarak isimlendirildi. Mahalle, Ulus, Kale ve Hamamönü gibi ticari ve turistik merkezlerin tam ortasında olmasına rağmen şu an kaderine terk edildi. Günümüzde bakımsız sokaklar ve yıkılmaya yüz tutmuş evlerden oluşan bu mahalle, önemli bir kültürel-tarihi miras değeri taşımasıyla dikkat çekiyor.
YIKIM TEHLİKESİ
Son dönemde sadece fotoğrafçıların ilgi duyduğu bir sanat galerisine dönüşen mahalle, son birkaç yıldır içerisinde ve çevresinde yer alan otopark alanları ile bir rant sahası haline geldi. Bu otoparklar mahallenin tarihi dokusuna zarar vermekle birlikte orada yaşayan aileleri de birçok açıdan tedirgin ediyor. Yıkım tehlikesi altında olan tarihi binalar için de hiçbir girişimde bulunulmuyor.
MAFYAYA PEŞKEŞ ÇEKİLİYOR
Mahalledeki tarihi binaların etrafında bulunan boş alanların neredeyse hepsinin otopark alanlarına dönüştürülmesi ve otoparkların birden çok mafya-çete tarafından işletilmesi mahalle halkını tedirgin ediyor. Binaların bir kısmında yerli göçmenler yaşarken, bir kısmı da terkedilmiş durumda. Konuyla ilgili bilgi almak istediğimiz mahalle sakinleri, mahallede yaşananlarla ilgili bilgi vermekten korktuklarını ifade ederken, sadece kayıt altına alınmaksızın konuşacaklarını belirtti. Mahallede bulunan otoparkların mafya ve çeteler tarafından işletildiğini ifade eden sakinler, yıllardır restorasyon beklediklerini ancak belediyenin yaptığı tek şeyin mahalleyi mafya ve çetelere peşkeş çekmek olduğunu aktardı.
UYUŞTURUCU SATICILARI VE POLİS
Bahsi geçen mafyaların mahalleye “çöktüklerini” ifade eden mahalleliler, otoparkların mahallede konumlanmasından sonra özellikle uyuşturucu satıcılarının mahalleyi mesken tuttuğunu vurguladı. Bir mahalleli, Ankara Emniyeti’nin yaşam alanlarında olan biten her şey hakkında bilgisi olduğunun altını çizerken, polisin, otopark mafyaları ve uyuşturucu satıcıları ile sürekli temas halinde olduğunu gözlemlediklerini ve satıcıların polislere “sus payı” verdiklerini söyledi. Evlerinden çıkarken bile tedirginlik yaşadıklarını ifade eden mahalle sakinleri, duruma tepki göstermek isteyenlerin ise tehdit edildiğini belirtti. Yıllardır burada yaşadıklarını ifade eden mahalle sakinleri “Çoğumuz mahalleden ayrılıp başka bir yere taşınacak maddi güce sahip değil. Bizi bu sıkıntılarla baş başa bırakanlardan hesap bile soramıyoruz” ifadelerini kullandı.
OTOPARKLAR ALTUNKAL’IN TEKELİNDE
Mahalledeki otoparklardan rant sağlayanlar ise iddialara göre hiç yabancı değil. Hamamönü dahil olmak üzere eski Ulus’ta geniş bir bölgede yer alan otoparkların, adı derin devletle de anılan İlim Yayma Cemiyeti Başkanı Halim Altunkal’a ait olduğu iddia ediliyor. İktidara yakınlığı ile tanınan ve Ulus’taki restorasyon projelerinin yürütülmesine ilişkin Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin sürekli temas halinde olduğu iddia edilen Altunkal, aynı zamanda Altındağ Camii ve Kültürel Tesis Yaptırma Yaşatma Eğitim ve Hizmet Derneği’nin de başkanlığını yapıyor.
RANT YAYMA CEMİYETİ
Ulus’ta yer alan İtfaiye Meydanı’nın geçtiğimiz yıllarda “acele kamulaştırma” kararı ile yurt yapılması için Kredi ve Yurtlar Kurumu’na (KYK) devredildiği dönemde KYK Genel Müdürü olan Sinan Aksu’nun İlim Yayma Cemiyeti ile bağlantısının ortaya çıkması da aslında Yahudi Mahallesi’nin bir tekerrürden ibaret olduğunu gösteriyor. Cemiyetin geçmişte düzenlediği bir iftar yemeği sonrası Aksu’nun, sanal medya hesabından Altunkal’a “okul pansiyonuna verdiği destekten” dolayı teşekkür ettiği paylaşımı dikkat çekti. Başkanlık yaptığı süreçte sık sık cemiyetin etkinliklerinde yer alması ve cemiyetin Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yapılan bir ziyareti sonrası, “Ankara İlim Yayma Cemiyeti olarak sayın Cumhurbaşkanımıza hayırlı olsun dedik” paylaşımında bulunması da Aksu’nun cemiyetle organik bağını gözler önüne seriyor. Aksu, şu an Gençlik ve Spor Bakan Yardımcılığı görevinde bulunuyor.
TMMOB TEHKLİKEYİ GÖRMÜŞTÜ
Yahudi Mahallesi’nde 2021 yılının Mart ayında belirsiz bir nedenle çıkan yangında, 2 tarihi köşk tamamen kül oldu. Yangın sonrası açıklama yapan Türkiye Mimarlar ve Mühendisler Odası Birliği (TMMOB) Mimarlar Odası Ankara Şubesi, çıkan yangının kuşku verici olduğunu ve bölgede gerçekleştirilmek istenen dönüşümü bildiklerini belirtti. Bölgede esnafın tüm isyanına rağmen acele kamulaştırma kararı alınarak KYK’nin yurt yapmasına olanak sağlandığı vurgulanan açıklamada, acele kamulaştırma kararına ilişkin açılan davada mal sahiplerinin lehine karar geleceği anlaşılınca bu kez de alanın ‘Riskli alan’ ilan edildiği ve salgın döneminde esnafa tebligatlar yapılarak yapıları boşaltmaları istendiği ifade edildi. Bölgede KYK’nin yurt atağı yapmasının siyasal dönüşümün mekâna yansıması olduğu belirtilirken, siyasal mekânsal dönüşümün hemen yanında yer alan Yahudi Mahallesi’nin varlığı ve mahalleye yönelik kentsel dönüşüm yaklaşımları ile bir anda herkesin sağlık mücadelesine yoğunlaştığı bir dönemde iki önemli tarihi konağın yanmasının manidar ve kuşku verici olduğu aktarıldı. TMMOB, bu yangının Ulus ve Kale ve Kayabaşı bölgesinde yapılması planlanan dönüşümden bağımsız olmadığını vurguladı.
2017’DE SIRALI YANGINLAR
Mahalle, 2017 yılında da bir ay içerisinde gerçekleşen birden fazla yangınla karşı karşıya kalmış ve bu yangınlarda 3 binası tamamen yanmıştı. Geçtiğimiz yılda benzer bir yangının yaşandığı mahalleye ilişkin 2017’de çıkan yangınlar sonrası dönemin Ankara Büyükşehir Kültür ve Tabiat Varlıkları Dairesi Başkanı Akarpınar Uludağ, mahalledeki restorasyon projelerine ilişkin “Kadastro ve mülkiyet sorunları var. Projeler onay bekliyor” diye konuşmuştu. Ancak Uludağ’ın bu açıklamasına rağmen “onay bekleyen projeler” aradan 5 yıl geçmesine rağmen hala hayata geçirilemedi.
BELEDİYEDEN CEVAP YOK
Yahudi Mahallesi’nde açığa çıkmış olan birçok soruna ilişkin görüşme talebinde bulunduğumuz ve yakın zamanda bir randevu verme sözü veren Ankara Büyükşehir Belediyesi Özel Kalem Müdürü Yüksel Arslan ise daha sonra dönüş yapmadı.
Fırat Can Arslan / MA
